год з аднэй валокі, г. зн. з вялікае плошчы, якая ў большасьці выпадкаў занята была не аднэй сям‘ёй.
Але ўжо згодна рэвізіі 1588 году, г. зн. праз 20 год пасьля рэвізіі Зьмітры Сапегі, прыбытак з фальваркаў узрос у 7 раз. Рэвізія таго-ж стараства ў 1682 годзе дае шэраг цікавых рыс. Папершае, мы сустракаем новае зьявішча: досыць многа зямлі перайшло ў рукі дробнае шляхты, якая жыве на валоках побач з сялянствам. Сустракаем некалькі новых двароў: старыя разрасьліся. Як і ў XVI сталецьці, досыць многа пустых валок, але яны здаюцца сялянамі з 3-яе долі ўраджаю. Лік выплат і павіннасьцяй сялян вельмі ўзрос, наагул—драбязьлівая аптэкарская такса за паборы і павіннасьці, якія разрасьліся. Разраслася дваровая гаспадарка; на гумнах хлеб лічаць соткамі і тысячамі калён. Прыбыткі стараства ўзрасьлі ў шмат разоў, ня гледзячы на зьніжэньне грошай. Люстрацыя таго-ж стараства 1747 году ведае ўжо паншчыну з цяглае валокі па 8 дзён у тыдзень. Апроч цягла, сяляне адбываюць: „заорки“, „оборки“, „зажинки“, „обжинки", „закоски", „обкоски", г. зн. лішнія дні працы. Справаздача рэвізора 1755 году кажа ўжо аб зруйнаваньні цэлых сёл. У пляне Берасьцейскага стараства канца XVIII сталецьця, які дайшоў да нас, ужо шмат гаспадарскіх двароў побач з прывілейнымі землямі. Гэта пацьвярджае люстрацыя 1783 году. Усё сялянства прыцягнута да цяглае павіннасьці, да абслугоўваньня фальварку. Кобрынская экономія таксама складаецца з ключоў, г. зн. з двароў і фальваркаў. Тут такая-ж многалікасьць павіннасьцяй і інш., але падрахунковыя даныя паказваюць вельмі значнае зьбядненьне сялянства, аб чым яшчэ будзе гутарка. Гэткім чынам, багацьце пана было адносным. Фактычна ён бяднеў, бо зьніжаліся сяляне, якія трымалі панскую гаспадарку.
Але запраўды, з пункту погляду заданьняў гаспадаркі, панскі двор апошняе эпохі, г. зн. другое паловы XVIII сталецьця, значна адрозьніваўся ад свайго папярэдніка, двара XVI сталецьця. Нават знадворны выгляд двара меў на сабе адзнакі гаспадарнасьці. Лік пабудоў павялічыўся, як для мяшканьня, так і не для мядненьня. Апроч панскага двара, альбо двара кіраўніка, быў дом адміністрацыйны, г. зн. дом, адкуль выходзіла кіраўніцтва. Потым ішоў большы ці меншы шэраг шпіхляраў, стаень, стадол, камор, вазоўняў, маштарань і іншых майстэрань, кузьні, псярні. Хлеб хаваўся ў гумнах. Будаваліся асобныя адрыны для жывёлы, птушнікі для маладых і дарослых птахаў. Пры кухні былі склепы і ледавікі. Тут-жа пры двары сустракаем бровар. Карчомная справа давала паважную частку прыбытку. Карчмы ставіліся ў мястэчках, сёлах, на шляхох.
