У Берасьцейска - Горадзенскім раёне на 715 цяглых дзялянак прыходзіцца 287 кунічных, г. зн. каля 7/10 усяго ліку.
У Горадзенскім раёне гэткае-ж выпадковае зьяўленьне кунічных дзялянак, як і ў Віленскім: уладаньні маланадзельныя часам ня маюць зусім кунічных дзялянак.
У Менскім раёне каля ⅓ цяглых двароў маюць яшчэ кунічныя дзялянкі, аднак, вельмі дробныя, меней за ¼ валокі.
Агляд пытаньня аб забясьпечанасьці сялян зямлёю выяўляе і яшчэ адну важную акалічнасьць.
Сялянства па сваёй заможнасьці ня было аднастайным, бо над селянінам сярэдняга дастатку падымаецца некаторая болей забясьпечаная група. Яна будзе складаць 15%, калі за здавальняючую забясьпеку лічыць надзел у 1 валоку і болей; ніжэй стаяла група бедных, якая апрацоўвала меней за ¼ валокі. Групай сярэдняга сялянства, серадняка, відавочна, трэба будзе лічыць тую, якая мае ад ¼ да ½ валокі, што складае 56% усіх двароў (г. зн. групу, якая мае ад 5 до 10 дзесяцін ральлі). Таксама важным зьяўляецца пытаньне аб забясьпечанасьці сялянскага двара рабочаю жывёлай. Аб гэтым у нас ёсьць досыць добрыя даныя, бо мы маем падлік бадай што 7.500 сялянскіх двароў.
Перш за ўсё трэба адзначыць, што ўвесь Усход, г. зн. Падзьвіньне і Падняпроўе, ня ведалі ўжываньня валоў і карысталіся толькі коньмі. У гэтым раёне ў сярэднім прыходзіцца на 100 двароў 300 коняй. А ў іншых раёнах у сялян ёсьць коні і валы, прычым першыя граюць другарадную ролю. Запраўды, у сярэднім на 100 сялянскіх двароў прыходзіцца 41 конь. Значыцца, толькі менш як палова сялян уладалі канём. Затое лік валоў болей забясьпечваў сялянскія двары, бо на 100 двароў прыходзілася 161,5 валоў.
І зноў-жа гэтыя сярэднія лічбы для ўсяе Беларусі выгадней разьбіць па раёнах і высьветліць колькасныя суадносіны двароў па ўладаньні рабочаю жывёлай. Тут мы маем падлік, які характарызуе каля 2 ½ тысяч двароў. Атрымліваем наступную табліцу:
|