Старонка:Увагі аб мове філёматаў.pdf/6

Узнікла праблема ў вычытцы гэтай старонкі

zyk II 182.217; II 235.-77 (z blr.) krzyk, wrzask.

Слова dziatel не беларускае, а зьяўляецца перакручанаю формаю польскага dzięciol. Слова "казан" запазычана беларусамі ў татар таксама, як наўда" — у ліцьвіноў. Рorosza i posobić маглi "фiлëматы" ўзяць і з расійскае мовы, а wereszczaka з w цьвёрдым нагадвае ў большай меры украiнскую фанэтыку, чымся беларускую.

У слоўнічку Я. Чубэка некаторыя словы, бясспрэчна беларускія, ня маюць адзнакi blr.

rozkaraczyc II 129.6-rozkraczyć, rozstawić,

hadysza, hladyszka II 308.112; II 308.416 — naczynie na mleko,

kieszenia II 72.63―kieszen, (слова, магчыма, запазычанае беларусамі ў палякаў, але тут яно з зьмененым канчаткам, што i зьяўляецца беларускаю асаблівасьцю).

Словы з зьмененаю фанетыкаю Я. Чубэк звычайна не адзначаў, як беларускія. Дзеля таго словы:

gledzic I 258.462-patrzyć, ogladać (g, a ne h! Л.Ц.),

kolosa I 262.520-kolasa, wóz (ko-, а не ka-! Л.Ц.),

korowajna dzieża I 299.233 (koro-,a не kara-Л.Ц.) dzieża, w której sie žmie, miesi korowaj, weselny placek,-ня маюць адзнакі blr.

У тых выпадках, калi слова можна тлумачыць, як вынік беларускага або расійскага ўплыву, Я. Чубэк часта (хоць i не заўсёды) прымае пад увагу выключна гэты апошні:

kudry ll 63.78-(z ros.) kedziory,

pojasek 11 217.302-(z ros.) pasek,

miel II 107.18-(7 ros.) kreda,

czarto-poloch I 302.322-(z ros.) oset (carduus acanthoides),

horodniczy II 30.67; II 35.54 — (z ros.) burmistrz, хоць слова, "гараднічы" i было як раз у старой беларускай мове, адкуль, магчыма, яго запазычылі і расійцы).

Некалькi вельмi цiкавых слоў ня маюць ніякіх уваг адносна свайго пахаджэньня, як, напрыклад:

birulka II 205.12; II 286.97-slomka, gra w słomki, dziecinna zabawka, baraszki,
cierlica I 302.311 - przyrzad do otlukiwania wlókien lnu z paździorów
czurkiem II 226.79- -ciurkiem (цурком, л.ц.).
duhowaty II 102.30-krzywy, zakrzywiony (jak duha),
druzgi II 338.34- drzazgi,
hojdy I 300.255-hustanie,
hybliwa sroka I 302.02-gibliwa, co sie giba, chwieje,
kabanka II 263.182-swinka,
kaduk I 140.118-djabel,
nie lza II 90.34-nie mozna, nie wolno,
nieochajny I 304.358-plugawy, nieczysty, nieokrzesany, prostacki,
pohan I 54.2 — pohance, pogaistwo; rusawy II 178.128 — nieco rusy. rusy I 201.117; II 183.255-jasnokasztanowaty: sporysz II 262.158-szkodliwy pasorzyt w zbožu (polygonum aviculare).
rozjawic, rozziawic II 44.13; II 70.3-rozdziawic.
sklut II 289.167-rodzaj topога.
sustawa II 235.81-staw, czionek.
zajca II 170.186-zająca i r. n.

А паміж іншым, трэба заўважыць, што частка гэтых слоў — усходня-славянскага пахаджэньня, а некаторыя, хоць запазычаны з іншых моў, але атрымалі ўжо правы грамадзянства ў усходніх славян.

Урэшце Я. Чубэк адзначыў, але не растлумачыў, вельмі цікавыя прыклады непатрэбнае палёнiзацыi: