ў першых радах змагароў за лепшую долю сваей Бацькаўшчыны.
∗
∗ ∗ |
Год 1848, які быў адною з тых ясных зорак на шляху чалавецтва са сваімі лёзунгамі свабоды, гэны год, які толькі ледзь-ледзь закрануў нашае Адраджэньне, пакінуў вялікія сьляды ў Галіччыне. Гэны год быў адначасна канцом прыгону ў Аўстрыі. Паасобныя народы аўстрыяцкае імпэрыі пачалі крыху лепшае жыцьцё. Вось 1848 г. скрануў, калі і ня масы украінскія, дык лепшую частку інтэлігенцыі і духавенства. Гэній Шэўчэнка, сьляды працы ў Галіччыне ахвярнага а. Шашкевіча Маркіяна былі крыніцамі сьведамага пачуцьця супольнасьці ў вялікім украінскім народзе. Народ быў масаю, якая горача трымалася свайго роднага, трымалась аднак толькі інэртна. Ня было над народам працы.
З мэтаю працы над народам было заснована ў 1848 годзе асьветнае таварыства — за прыкладам сэрбскае матыці (1826), чэскае матыці (1830) — пад назоваю „Галіцка руская матыця.“ Быў пабудаваны за шырока народныя грошы Народны Дом у Львове. Вельмі хутка аднак пачынаецца разыходжаньне сярод інтэлігенцыі і павадыроў тагачасных. Шмат хто напалоханы больш жорсткім курсам аўстрыяцкае палітыкі пачынае сумлявацца, ці сапраўды украінцы (на тую пару назова украінцы была менш распаўсюджана, галіцкія украінцы называлі сябе вельмі часта русінамі) скалыхнуць цёмную масу сялянства. Небясьпека палёнізацыі казала шмат каму на‘т са сьвядомых адзінак, а толькі палахлівых людзей, глядзець на Маскву як на адзіную заступніцу пакрыўджаных славян.
