вады машын. І ўспомніць тады, як весялей зробіцца на сэрцы, пра сваё жыцьцё на бацькаўшчыне…
Прышоў ён у вайну ў Чмарава з Польшчы ды пачаў жыць са ўдавой Грыпінаю, якая на дванаццаць год старэй за яго. Папсавала — кажа ён — жыцьцё яго. Колькі ён імкнуўся да чаго, а ўсё загінула, і ня можа ён зжыцца з усім тым, што зараз ёсьць…
Засьвістаў подых ветру. Спаўзьлі з неба хмары, дык прастор стаў шкляным і пазалочаным. І тады ўжо распласталася сонца; перш ня сьмела, а потым — раптам зрабіла раньне белым, — неба сіне-залочанае, а лес — зялёным.
Пакрысе даль заружавела…
Халімонаў Адась паглядзеў на раньне, падзівіўся нечаму, захацелася гаварыць многа:
— Кажуць мне людзі, ды блізкія, суседзі, кінь ты, Адась, гэта, хіба-ж ты ня можаш знайсьці?! А я не магу зрабіць так: сілы няма! Ну скажы ты мне, як яна будзе адна жыць, калі я пакіну „яе“ адну…
І ў словах яго выражалася хворае пачуцьцё. Адно: ён хацеў быць вольным, пайці туды, куды хоча, а другое: скоўвала яго тое-ж пачуцьцё, што неяк шкода-ж пакінуць чужую сям‘ю. Так і расьлі два пачуцьці ў чалавека, які хацеў-бы валацужыць, абыйсьці вокал зямлі, а потым прысьці назад.
— Часта п‘янага мяне прымаўляюць, — сволачы! Кажуць прадай каня ці карову ды йдзі куды папала… Ці-ж яны мяне поймуць, — зразумеюць, як сьлед?…
Ён пачуў з сабе сілу, што вось ёсьць у ём сіла, што здолее шмат чаго перанесьці.
Тады — маўчалі…
Пачало пячы сонца, абліваючы потам сьпіны. З бліжніх хутароў заіржалі коні, а з комінаў — ціха і
