іх, найперш тым, што не дазваляе даваць грошы йнакш, як пад заклад не дапушчаючы ніякіх запісаў на веру, якія могуць расьці без канца: «Коли-жъ жидовскій умыслъ и злость ихъ есть на то, какъ бы христіянство обижили, чтобы ни одинъ жидъ у нашей земли нашему христіинству пѣнезей не давалъ на записы, ани на листы, одно на закладъ подлугъ старого обычая» (арт. 138). Падругое, была азначана колькасьць працэнтаў і тэрмін іх выплаты: «Лихва жидовская не имѣетъ нигды насыщенія; про то мы и Рада наша уставляемъ, абы жидове, непріятелеве вѣры христіянское, и (же) на лихву пѣнези даютъ, не имають больщъ брать на недѣлю, только 10 пѣнезь. Пѣнези даваютъ на записы, а лихвы не даютъ[1] два годы, што бы ся ихъ лихва множила; а у тыхъ двухъ годѣхъ не упоминаються[2], ани на судь ведуть; а по двухъ годѣхъ уже имъ далей нѣтъ лихвы жадное и ни записомъ имѣютъ поминать,ани тотъ, хто ся имъ записалъ, не имѣетъ имъ записъ полнить» (арт. 92). А апошні артыкул (138), як мы бачылі, нават зусім забараняе ўсякія запісы.
Закон наогул рупіцца, каб падтрымліваць абычайнасьць. І цікава, што, напрыклад, лаянка залічаецца да крымінальных праступаў:
«Коли шляхтичъ шляхтичу лаеть до матери, ачъ того не отзоветь, а любо не доконаетъ, што говорилъ, имѣетъ платить за сромоту, какъ за голову, 60 копъ грошей[3] (арт. 85).
«Такожъ кто кому матерь лаетъ, а не доконаетъ, а любо отзоветъ, въ тужъ вину впадаетъ: 60 гривенъ; а коли отзоветъ, тогды имѣ етъ речи: «солгалъ, яко песъ» (арт. 86).
Вісьліцкі Статут Казіміра III, аб якім толькі што была гутарка, зьяўляецца найбольш поўным судзебнікам старавечнага параду беларускай гісторыі. Мінула 75 год, і кароль Уладыслаў II Ягельлён Альгердавіч выдаў свой статут у 1423 г.; гэты статут ёсьць вядомы у вельмі няпоўных сьпісках і па свайму характару мала розьніцца ад Вісьліцкага. Дваццаць першых артыкулаў гэтага статуту, якія захаваліся ў рукапісах, гэтак сама найбольш датычаць сямейнага й спадчыннага права й зьяўляюцца часткай дапаўненьнем, а часткай пацьвярджэньнем законаў Казіміра III-га. Гэты статут 1423 г. цяпер ёсьць выданы гэтак сама ў I томе „Актовъ, относящихся къ истор. Зап. Россіи“, пад № 27. Стыль і мова гэтага статуту бадай-што тыя-ж, што і ў статуце 1347 г. Дзеля гэтага мы ня будзем на ім затрымлівацца.
