Старонка:Янчук Нарысы 061-118.pdf/31

як Кромер, Длугош, Меховіта, Стрыйкоўскі і інт. запаўнялі гэтыя шчарубівы ў гісторыі вяпэўнымі паданьнямі, лягэндамі й вымыслам], надаючы ім цікавую форму й перайвччваючы гістарычны твор ў зчы- ста літаратурнае апавяданьне. Тут часта можна спаткаць рознага ха- рактару настаўлёаьні, а тым больш патрыатычныя й нацыянальныя тэндэнцыі, асабліва калі прыходзілася гутарыць аб стазажытнасьці кня- жага роду, аб гэнэдолёгіі родапачальніка, аб пахаджэвьні нацыі, аб: задажэпьні пэўнага гораду І г. д. У аснову часта клаліся народныя падапьні, якія пасьля разьвіваліся творчай фантазыяй летапісца, наз- набмага з гістарычнай крытыкай, і ў рэзультаце мы маем вельмі пі- кавый, аде незаўсёды верагодныя, малюнкі далёкай мінуўшчыны, Гэткай паэтычнай імглою абпеена жыцьцё старажытных польскіх. і літоўскіх роданачальнікаў 1 князёў, а побач з гэтым і дагістарыч- ная пара жыцьця ўсёй краіны й народу, Паміж летапібных почнікаў, якія пісаліся ня абшарах Беларусі й Літвы, трэба адролііваць помнікі двох відаў. Адны з іх зьяўляюц: ца зк-бы скарочаньнем расейскіх і ўкраішскіх летапісаў (ноўгарадзкіх, пекоўскіх, валынскай, кіеўскай), да якіх дабаўлены пэўныя драбніцы з мясцовай гісторыі беларускіх князьстнаў. Часамі аб гэтым сьвод- чаць самыя загалоўкі. Напрыклад, адзін з найбольш «старажытных сьпіскаў, знойдзелы ў Супрасьдеўскім манастыры, Горадзенскай губ., у рукапісу з пачатку ХУТ н, мае гэткі загалозак: «Избранне дётопя- сация. Ізложепо выь кратце», і пачынаецца аз хрышчэньня Русі” “за: тым з ХУ в. апавяданьзе пачынае прымаць больш мяёбдовы характар, аде перарываецца на 1446 г., мабыць з прычыны сьмерці аўтара, які ўдзяляў значна болей увагі сучасным або. блізкім да яго здарэньнях. асабліва часом папапапьня Вітаўта. Гэтві-ж хірактармае й другі, кры- ху ранейшы (з канца ХУ н.), сьпісак, хаця без пачатку, ябі знахо дзіцца ў Петраградзеай Акадэміі Навук, а гэтак сама яшчэ некато- “рыя сьпісві, часткова ўжо выданыя ў друку. , Калі памянёныя сьпіскі беларускіх летапісаў: пачынаюцца выкла: дам агульна рускай гісторыі, і пават мова іх часачі набірае агульна- рускага летапісаага характару з значнаю дамешкаю царкоўнай сла- вяншчыны, --то цэлы рад іншых летапісных помнікаў, напісаных ста- рой беларускаю моваю, выкладаюць спэцыяльна гісторыю Літвы, 4; зн. Беларуска- тоўскага гаспадарства, Гэтыя летапіды носяць звычай- ра й асобвы загаловак: «Літописець (або: Брови:и) великого княз- ства Інтовского и омойтского, «Родословец» векикихь князей Ли тавсйіх ы,» «Литовскому роду почивокь» “і г, д. Гэты ўласьціва бела- рускі летапіс часамі зьмяшчаепца ў рукапісах зараз-жа за вышэйвае”