Што ж датычыць перакладу і выдання бібліі на народнай мове, то гэта было справай, чужой прынцыпам афіцыяльнай царквы. Каталіцкая царква расцэньвала у той час пераклады бібліі на народную мову як парушэнне вернасці яе аўтарытэту, як замах на сваю ўладу. «Тайны рэлігіі, — пісаў адзін з пап, — не павінны быць даступнымі ўсякаму, але тым толькі, якія могуць іх разумець, так, каб вера іх не пацярпела ад гэтага. Розумам простым патрэбна, як дзецям, адно толькі малако, а больш цвёрдую ежу трэба пакінуць толькі людзям, якія могуць ёю карыстацца»[1]. Само кнігадрукаванне абвяшчалася служкаю ерэтыцтва, антыцаркоўных свецкіх вучэнняў.
Такога ж погляду прытрымлівалася і праваслаўная царква. Адна толькі думка «возводить в книжныя речи от общих народных речей» лічылася «лукавым умышлением людей грубых смыслом», як адзначае рускі кніжнік палавіны XVІ ст. Зіновій; на яго думку, «приличнее книжными речами исправлять общенародныя речи, а не книжныя народными обезчещивать»[2].
Сіла Скарыны і заключаецца ў тым, што ён наперакор агульнапрынятай царкоўнай традыцыі выдаў кнігі на даступнай свайму народу мове і тым самым даў адстаўку ў літаратуры як мёртвай латыні, так і бяздушнай царкоўнаславяншчыне. У гэтым выявілася, па-першае, цвёрдае перакананне яго ў тым, што літаратура кожнага народа павінна мець сваю нацыянальную форму, што ў даным выпадку нацыянальная мова ва ўмовах сваёй краіны заклікана заваяваць сабе права на прызнанне ў літаратуры; па-другое, імкненне вырваць манаполію на адукацыю з рук пануючых класаў, духавенства, наблізіць кнігу да радавога чытача, зрабіць яе даступнай шырокім пластам народа.
Ідэя выкарыстання нацыянальных моў і тым больш ідэя перакладу на народную мову бібліі у эпоху Скарыны была прызнана царквой ерэтычнай. Пад яе сцягам праходзілі бадай ці не ўсе рэлігійныя рухі ў краінах Заходняй Еўропы, накіраваныя супраць каталіцкай царквы. У перадрэформенны перыяд з часоў Яна Гуса па адносінах да бібліі (г. зн. даць яе ў рукі міранам ці не даваць) адрознівалі ерэтыкаў ад прававерных. А паколькі
