naj oficyjalnaj sfery, jakaja šerym pakryćciom lahła na Biełaruś i zusim zachawała ad woka bićcio narodnaha pulsu - niedzie ŭ narodnych hłybiniach, pad sałamiannaj strachoj kurnaj sialanskaj chaty, u staraświeckich zaścienkach źbiadnieŭšaj biełaruskaj šlachty, jak i raniej, žyła i pacichu hareła świadomaść taho, što ni wyzwaleńnie sialan ad pryhonu, ni połymia krywawaha paŭstańnia, ni rasiejskaja administracyja z jaje čynoŭnikami, škołami, wojskami i turmami, ni, urešcie, świstki parawozaŭ, što panieślisia dzikim čortam pa lasoch i bałotach Biełarusi - što ŭsio heta nie wyrašaje spradwiečnaje zahadki krainy, nie niasie joj kančatkawaj, blizkaj i zrazumiełaj praŭdy. Narodnyj masy ŭsioroŭna stawilisia da ŭsich hetych nawin i wonkawa, tolki spowierchu, ich pryjmali. Jak sto hadoŭ prad tym, jany maŭkliwa pracawali, słuchali i čahości čakali.
Jany, praŭda, bačyli, što žyćcio niby źmianiajecca; jany razumieli, što na ich nasoŭwajecca niešta nowaje, ale što heta nowaje pawinna saboj aznačać jany nie razumieli. Adno dla ich było jasna: staraja Polšča, taja "polskaja sprawa", jakaja panawała na hetych ziemlach stolki času i ŭ jednaści z jakoj šmat chto u kraju maryŭ ab bolš swabodnym i poŭnym žyćci, i ŭhladaŭ niešta swajo ułasnaje, tutejšaje, - što hetaja staraja Polšča pamiorła i ad ich adychodzić.
Na miesca hetaje polskaści, jany bačyli, nasoŭwajecca sa uschodu niešta nowaje, mała wiedamaje i znajomaje, ale niepieramožna - mocnaje - nasoŭwajecca Rasieja.
Išła Rasieja pa čyhunkach, pa niaźličonych stancyjach, što asieli pa Biełarusi na samych niespadziawanych miascoch, išla parawozami i wahonami, u asobie mašynistaŭ, konduktaraŭ, inžynieraŭ i padradčykaŭ z kakardami i formiennymi huzikami; išła pa sudoch, pa kazionnych pałatach i ŭsich haradzkich ustanowach; išła pa palicyi, pa wałasnych kiraŭnictwach; pierawalwałasia ŭ sotniach tysiač pudou hruzaŭ, što napływali u kraj čyhunkaj, rakoj i šašoj; nasoŭwałasia ŭ wializnym zwarocie handlu u bankach, u bankirskich kantorach; išła pa pošcie; nawaračwałasia sotniami woinskich ciahnikoŭ, nahružanych sałdatami z harmonikami, z zalichwackimi čužymi pieśniami; zamacoŭwałasia ŭ dywizyjonnych štabach, u wializarniejšych intendanckich składach i wajskowych
