Старонка:Hramatyka bielaruskaj mowy.PDF/10

Старонка праверана

——— 6 ———


Widy jość try: zakončany niezakončany i mnoharazny, napr. rabić, zrabić i rablać.

Ladoŭ jość čatyry: ahulny, abwiestny, nakazny, i zaležny.

Čas bywaje ciapierašni, prošły, zaprošły, budučy, budučy dalšy i budučy-prošly.

U formie zakončanaho widu času ciapierašniaho, a ŭ formie niezakončanaho widu času budučaho — prošłaho nia bywaje.

Ličby jość dźwie: adzinočnaja i množnaja: ja rablu, my robim.

Asoby try adzinočnaj ličby: 1. Ja, 2. Ty, 3. Jon, jana, jano, i try množnaj ličby: 1. My, 2. Wy, i 3. Jany.

§9. Ahulny ład nazywaje čynnaść, ale nie pakazywaje, chto i kali spaŭniaje tuju čynnaść.

Abwiestny ład pakazywaje asobu i čas, u jakim spaŭniaicca čynnaść. Hety ład i admieniaicca wedle časoŭ, asobaŭ i lićbaŭ. Admiena heta nazywaicca złučaniem.

Nakazny ład wyražaje zahad, abo nakaz, ci prośbu, kab jakajaś čynnaść była spoŭniana, napr. idzi, chaj idzie, idziom, idzicia, chaj iduć…

Zaležny ład pakazywaje čynnaść, zaležnuju ad pabočnych warunkaŭ, napr. Ja pošoŭ-by, kab mieŭ čas. Pryznakam hetaho ładu słužyć častka by, b, katoraja staić abo pośla čynnika i łučycca z im złučkom «—», abo prad čynnikam i tady staić zusim asobna, napr. Ja pašoŭ-by, abo ja by pašoŭ.

§10. Jość ješče formy čynnika prymietnyja i skaznyja, naprykład:

Pišučy, aja aje, pisáŭšy, aja, aje, (prymietnaja forma).