Старонка:Karotkaja historyja Biełarusi (1910).pdf/98

Гэта старонка не была вычытаная

F. Bohuševič.


F. Bohuševič.

čonaść. Kliment šmat pisaŭ knih, ale da našaho času atkryli tolki adzin jaho list, pisany da staraho tawaryša, smalenskaho pana Fomy. Z listu my bačym, ab čym i jak dumali tahočasnyje aświečonyje ludzi ŭ Smalensku. Wychodzić, što Kliment i jaho starońniki, kab abjaśnić światoje pisańnie, apiralisia na twory hreckich piśmieńnikoŭ i fiłosofoŭ: Homera, Płatona, Arystotela i dr. Proci ich wystupaŭ niechta Hryhory, tak sama Smalenski „knižnik“, katory trymaŭsia słowo ŭ słowo światoha pisańnia i wolnaho tłumačeńnia nie dapuskaŭ. Jak adna, tak i druhaja starana čytali ŭ oryhinale (pa hrecku) roznych hreckich piśmieńnikoŭ. Adnym słowam, u XII stalećci biełaruskaja kultura stajała nadta wysoka. S taho času jana ješče wielmi doŭha nia tolki nia padała, ale ŭsio raźwiwałasia, tak što, kali Biełaruś uzjednałasia z Litwoj, Litwa, nia majučy swajej, pryniała biełaruskuju kulturu, i staraświeckaja biełaruskaja mowa zrabiłasia dla Litwy tym, čym ciapier dla našych panoŭ jość mowa polskaja: pa biełarusku hawaryli kniazi, bajary, hetaj mowaj pisalisia dakumenty, adbywalisia sudy; ŭ joj-že znosilisia z zahranicaj, u joj pisalisia zakony. I tak było ažno da XVII stalećcia. Užo ŭ XVII stalećci biełaruskaja šlachta, adyjšoŭšaja da polskaj kultury, nie rupiłasia ab swaju, a pazwalała ŭsiamu rodnamu, jak staroj budoŭli, padać pamału. Praz usio hetaje stalećcie biełaruskaja mowa tracić swaje prawy, i ažno dajšło da taho, što ŭ 1696 hadu Sejm pastanawiŭ biełaruskuju mowu wykinuć z hasudarstwienaho užytku. Adnak biełaruskaja mowa astałasia doŭha ješče ŭ cerkwi i kaścieli i zabaroniena była, jak my ŭžo wiedajem, Ukazam 1839 hodu.