Нарэшце ён сеў за стол і паклікаў да сябе цэнзараў, гэта значыць старшых над лаўкамі вучняў. Грукацеў шабляю аб падлогу, дапытваўся з грознаю мінаю, чаму яны падралі кніжачкі, якія паводле яго загаду раздала дырэкцыя. Цэнзары ад імя вучняў адказалі:
— Кніжачкі нам далі з тым, каб кожны чыноўнік і жандар мог нас затрымаць і патрабаваць яе; гэта нас прыніжае, мы гэтага не хацелі і не прынялі гэтых кніжачак.
— Жандары і чыноўнікі не маглі дамагацца кніжачак ад гімназістаў, толькі я і гімназічная ўлада, — сказаў Кушалеў. — Вы няправільна зразумелі. Але памятайце, — працягваў ён далей, — што вы маладыя і поўныя надзеі на будучыню, цяпер працуеце над сваёй адукацыяй, а хутка вырасцеце, будзеце карыснымі для сваёй радзімы. Вы маладыя, і вашы галовы напоўнены буйным уяўленнем, нічога добрага вы не зробіце, бо на гэта патрэбна халодная кроў і энергія, чаго ў вас яшчэ няма. Прыйдзе час, калі прынесяце карысць грамадству, але для гэтага трэба грунтоўна падрыхтавацца. Працуйце, будзьце абачлівымі і памятайце, каб маладосць ваша не была змарнавана. Маю надзею, што прыслухаецеся да маёй парады і палюбіце таго, хто дае вам па-бацькоўску яе і хто зычыць, каб у свой час вы з карысцю служылі свайму краю. Кніжачкі зрабіце самі і майце іх для мяне і дырэкцыі. Назначу для вас свайго ад’ютанта, які заўсёды будзе ў гімназіі, а калі ўзнікне якое пытанне або непаразуменне, звяртайцеся да яго. Маю надзею, што маю параду прымеце да сэрца, ад чаго як я, так і вы будзеце задаволены. Я вас яшчэ наведаю, да пабачэння!
Пасля гэтых слоў генерал-губернатар выйшаў, звяртаючыся да акружэння:
— Когда посещаю гимназию, остаётся у меня приятное впечатление.
Пасля ён пакінуў у гімназіі свайго ад’ютанта Варанца, які быў вельмі прыязным да вучняў. Праз два месяцы Кушалеў выехаў, ваенную ўладу ў гімназіі замянілі на цывільную. Для параўнання ж скажу, што калі аднаго з настаўнікаў вучні абсвісталі толькі, у гімназію з’ехаліся цывільны губернатар Кажэўнікаў і маршалак Лапа, дзе абодва выступілі з прамовамі (першы па-расійску, другі па-польску), у якіх абяцалі, што загадаюць страляць у бунтароў, калі штосьці падобнае яшчэ паўторыцца, і данеслі пра гэтую дробязь куратару князю Шырынскаму.
Кушалева любілі ўсе палякі, і ён узаемна спрыяў ім, за што ўрад хутка яго адклікаў.
