в уважение, что означенная рукопись была одобрена до получения сказанного предложения и что издатель оной по напечатанию понес значительные издержки, о возврате которых, на основании Свод. Зак. (изд. 1857 г.), т. XIV, Уст. о ценсуре, ст. 178, может домогаться, честь имеет покорнейше испрашивать разрешения у вашего высокопревосходительства на выпуск в свет помянутого сочинения.
Напечатанный экземпляръ означеннаго сочиненія при семъ представляется.
(подпісаў да гэтага дакумэнту ня прыводзіцца з прычыны іх адсутнасьці ў чарняку вышэйпамянёнай справы).
Бяз мала праз два месяцы міністар адказаў Віленскаму Цэнзурнаму Камітэту наступным адносьнікам ад 22 кастрычніка 1859 г.:
Господину Попечителю Віленскаго Учебнаго Округа.
Главное Управленіе Цэнзуры, разсмотрѣвъ представленіе Виленскаго Цензурнаго Комитета отъ 28-го августа текущаго года за № 509 по вопросу о дозволительности печатанія польскимъ шрифтомъ сочиненій на бѣлорусскомъ нарѣчіи, и объ отпечатанной симъ шрифтомъ книгѣ: Pan Tadeusz. Dwanatcać szlacheckich bylic napisaŭ Adam Mickiewicz. Pierawiarnuŭ na Białoruskuju haworku Wincenty Dunin-Marcinkiewicz,—26 истекшаго сентября опредѣлило: не допускать употребленія польского алфавита при печатаніи сочиненій на бѣлорусскомъ нарѣчіи; книгу Pan Tadeusz, Мицкевича, въ бѣлорусскомъ переводѣ Дунина-Марцинкевича, отпечатанную польскимъ шрифтомъ, не выпускать въ светъ; отъ Виленскаго Цензурнаго Комитета потребовать обьяснения, на какомъ основаніи допустилъ онъ напечатать книгу на бѣлорусскомъ нарѣчии польскими буквами безъ испрошенія на это разрѣшенія, как на сомнительный случай; и сверхъ сего предложить тому же Комитету войти въ обсужденіе того, до какой суммы можеть простираться вознагражденіе за убытки, понесенные издателемъ поименованной книги по напечатанію оной.
О семъ опредѣленіи Главнаго Управленія Цензуры имѣю честь уведомить Ваше Превосходительство для надлежащаго распоряженія.
Министръ Народнаго Просвѣщенія Е. Ковалевскій.
Директорь (подпіс).Выконваючы гэтае распараджэньне міністра, Віленскі Цэнзурны Камітэт прапанаваў выдаўцу „Пана Тадэуша“, віленскаму друкару Абелю Сыркіну, прадставіць у камітэт: 1) усе надрукованыя паасобнікі „Пана Тадэуша“ і 2) падрабязговы разрахунак выдаткаў па надрукаваньню азначанага перакладу, што і было выканана А . Сыркіным. З рахунку відаць, што друкаваньне 1000 паасобнікаў першай часткі „Пана Тадэуша“ каштавала 176 руб. 60 к. Падругое, камітэт запатрабаваў тлумачэньне ад цэнзара Паўла Базылёвага Кукальніка, які чытаў рукапіс „Пана Тадэуша“ і даваў дазвол на яго друкаваньне, на якой падставе быў выданы гэты дазвол. На падрабязговым і цікавым „рапорте“ П. Кукальніка не затрымліваюся, бо ён цалкам уключаны ў ніжэй ладанкі адносьнік—адказ віленскага цэнзурнага камітэту міністру, у частцы, якая мае датычэньне да цэнзурнага дазволу. Бацька П. Кукальніка па нацыянальнасьці паходзіў з аўстрыйскіх славакаў, а сам ён быў профэсарам у Віленскім унівэрсытэце і іншых віленскіх вышэйшых школах, быў у цеснай сувязі з некаторымі апалячанымі беларусамі, як, напр., Сыракомляй, і наогул блізка стаяў да тых віленскіх польска-каталіцкіх кол, якія ў першай палове XIX cт., адбўдоўваючы Польшчу ад мора да мора, рабілі спробы прыцягнуць на свой бок і беларускае насельніцтва. Гэтым тлумачыцца, як убачым ніжэй, далучэньне ім да твораў на беларускай мове небеларускіх работ, а работ польскіх, якія мелі датычэньне да Беларусі. З боку-ж офіцыйнага П. Купальнік быў тыповым тагочасным русыфікатарам, якія тады пачыналі навадняць беларускія гарады. Віленскім цэнзарам П. Кукальнік быў з 1829 па 1841 г. і потым з 1851 да 1865 г. укл.; прычым з 1863 г. ён быў старшынёй Камітэту[1].
Адказ міністру Віленскага Цэнзурнага Камітэту ад 27 лістапада 1859 г. за № 733, які быў прадыктованы П. Кукальнікам, пры
- ↑ А. Шверубович. Братья Кукольники. Вильно, 1885.
