Сутарэньне (1925)/Па каменьчыку
| ← Зацягнена туманам | Па каменьчыку Абразок Аўтар: Андрэй Александровіч 1925 год |
Прапануем да спампаваньня!
ПА КАМЕНЬЧЫКУ
Завывала поле…
Заросшае дзікім палыном, бязьмежнае
закінутае поле.
Неабдымныя лясы, пахіліўшы свае пацьвіўшыя верхаліны, сіратліва паглядалі ў дол.
Ня вабілі пералівам вечна жывых, вясёлых, жыцьцярадасных птушак: іх ня было.
Час ад часу ўзьвіецца сокал…
Зашчыміць яго сэрца.
Балюча зашчыміць.
Пальцы яго сьціснуцца з помстай, і ён, сабраўшы змучаныя сілы, голасна, перамагаючы боль у грудзёх,
памкнецца крыкнуць, памкнецца павярнуць кола сонечных праменьняў, каб абагрэць закінутае поле, даць вольнасьць і хараство жыцьця.
Але ўздымецца з усходу-захаду сіберны вецер, хіхікаючы ўзрывае слупы хворага пылу і навальніцай рвецца задушыць,
заглушыць голас сокала.
Зігзагамі лётае вецер, разносячы сьвіст бізуна…
… Сьціхае навальніца…
Стогнам гудуць лясы…
З цёмных хмар баязьліва спадаюць буйныя гарачыя кроплі.
Цёмныя хмары — людзкая бяда.
Гарачыя кроплі — сьлёзы людзкія.
Курганнае поле…
Імшары крыжоў…
Ня сьціхаў сокал! Яго не заглушылі, голас яго ня зьнік…
Бывала, пройдзе ноч.
На небасхіле ўсплыве раўчак крыві.
Усплёскі заліваюць сінь,
і небасхіл здаецца шырокай рэчкай чырвані, але зноў вецер, зноў заслонай — хмары, шэрае павуціньне расьцяжна ахіляе прастор.
Вылятае сокал!
Вылятаюць сокалы!
Разьбіваюць хмары, абуджаючы пачуцьці вызваленьня,
Зноў загудуць стагоднія лясы…
Зноў забурляць рэкі…
Зноў закалышуцца заўжды спакойныя, на балоце, хмурыя лозы; заплача голасам пакрыўджанай дзяўчыны, на ростані, стромкая хваіна.
Зноў навальніца!
Зноў віхура!..
І ў бурным голасе гэтай віхуры ты мог пачуць,
што: — Аб нашай долі —
На нашай ніве
Песьні жальбы
Іграе гусьляр…
А далёка, на чужыне, у палацах, увабраных чужым золатам, як кроўю, праходзіў гандаль
расійскага баярына з польскім панам.
Купля і продаж неабдымна-вялікага прастору, дзе лепшай кветкаю —
„расьцьвітае толькі палын“ і дзе можа пышна расьцьвітаць —
роза мазалістага шчасьця.
Гул лясоў і хрыплы голас топкіх балот валам стыхіі даносіўся да палацаў з гордым клічам:
— „Мы не прадаемся!“
А сокалы распалялі агонь…
Шляхам жыцьця яны парадзілі сваім прызывам-песьняю — малады, юнацкі, сьмелы паход за вызваленьне,
за вольнасьць, сьветасьць!
Рабінавай ноччу гудзела паўстаньне і… узбудзіла здабыўшы жыцьцё! Абвіла яго звонкімі песьнямі радасьці.
Родная мова радасна б‘ецца ў сэрца сыноў здабытага жыцьця.
Раздаюцца ўдары молата.
З агністага горну рассыпаюцца залацістыя іскры і, разам з мэлёдыяй працы, абвіваюць вольна ўздыхнуўшыя хаты.
І цяпер чутно водгульле паўстаньня, —
гусьляр успамінае спадчыну.
А неба чыстае…
Сонейка ясна, з матчынай шчырасьцю абагравае родную ўзрастаючую рунь.
Кожная цаглінка, кожны каменьчык абліты шчырай цяжкай працай і надзеяй вялікае будучыны.
А шмат адкідышаў спадлоб‘я паглядаюць і ў ахвоту ім прадаць ізноў, ізноў загнаць, у нерат паднявольля і гэтым жыць у ласцы роскашы здабыць і, можа, гузікамі на мундзірах лязгаць…
Але магутнасьць вольнай працы і думка, што віецца ў гомане людзкім, —
баязьней іх зьвіла. Сядзяць цяпер пад прыпекам жыцьця, і толькі чуеш шэпты, яшчэ —
зубоў іх бразгатаньне.
Ня здолелі ўтрымаць сьцяну няволі чорнай цяпер паставіць зноў яе, —
О, не! Ня хопіць сіл!