Czaławiek na wyższynie swajej hodnaści (1915)/Czaławiek
| Czaławiek Філязофская праца Аўтар: Баляслаў Пачопка 1915 год |
⁂ (wierszyk) → |
Прапануем да спампаваньня!
Czaławiek.
Czaławiek heta stwareńnie, złożanaje z dźwioch roznych czaściej. Adna z hetych czaściej heta cieło, kožnamu widzimaje, a druhaja czaść heta dusza, katoraj nichto wokam cialesnym baczyć nia może, a dziela hetaho jość takija ludzi, szto kažuć, raz duszy nia widać, to tym samym znać, szto jaje nimasz. Ale hetkija ludzi mylajucca, tak sama, jak mylaŭsiab czaławiek blizkawoki, katory nia mohuczy dahledzić kryża na wysokaj wieży, ćwiardziŭby, szto jaho tam nima, a jon tam jość, jak i dusza ŭ czaławieka jość, choć wokam cialesnym nia można jaje baczyć.
Dusza i cieło heta dźwie roznyja jakby istoty, katoryja majuć kożnaja swajo asobnaje żadańnie, swaje asobnyja mety.
Dusza zaŭsiody rwiecca dzieści ŭ haru, da pieknaści i szczaścia trywałaho.
Cieło, jak samo z materyi kapałosiab zaŭsiody kala ziamli i tut szukałob sabie zdawaleńniaŭ.
Dusza damahaicca, kab czaławiek rabiŭ usim dobra, kab nie peckaŭsia sam u brudnyja reczy i druhich nie ciahnuŭ u sztokoleczy padobnaje.
Cieło nie zważajuczy, ci heta kamu budzie ŭcieszna, ci kryŭdna, ci moralna, ci hreszna i brudna każe czaławieku szukać zdawaleńniaŭ zmysłowych (cialesnych), choć jany wielmi czasta i tamu samamu czaławieku nia jduć na karyść i zdaroŭje.
Hetak miż duszoj i ciełam wiadziecca biezupynnaja wajna.
Hłaŭnakamandujuczym u henaj wajnie jość rozum i zależna ad taho, ci rozum jość zdarowy ci chwory, wajna pierachilaicca na toj ci na druhi bok.
Zdarowy rozum zaŭsiody stanowicca na staranie duszy i tady cieło padbiwaicca pad jaje panawańnie. Cieło, jak padbity narod, zaŭsiody budzie dabiwacca swaich prawoŭ - zdawaleńnia swaich žadańniaŭ, ale panujuczaja dusza pazwolić ciełu tolki na toje, szto nie praciwicca jaje interesam.
Chwory rozum biare staranu cieła, a tady ŭżo biada duszy, bo choć jana ŭściaż budzie kryczać ab niesprawiedliwaści, jakaja dzieicca, choć budzie pakazawać, szto dahadżańnie zmysłam szkodzić nawat samomu ciełu, hołas jaje budzie zahłuszany szałam cialesnych, nizkich i brudnych niraz żadańniaŭ i taki czaławiek — heta żywy trup, heta źwiaro ŭ ludzkoj pastacii, stwarenńie nia hodnaje nazwańnia czała wieka.
Jość na świeci szmat ludziej, u katorych rozum niejak sam nia wiedaje na czyim baku stać i chocze dźwie wajujuczyja siły pahadzić.
Taki czaławiek raz idzieć za żadańniem duszy, druhi raz dahadżaje ciełu. Robicca hetak dziela taho, szto rozum takoha czaławieka patrabuje aświety, kab mahczy jasna zrazumieć, chto ŭ czaławieku maje być panam, a chto słuhoj?
Ciomny rozum nia ŭmieje adrożnić dabra ad zła i dziela hetaho pazwalaje na ŭsio. Rozum-że świetły wiedaje, szto jość dobraje, a szto błahoje i zaŭsiody staraicca, kab czaławiek rabiŭ dabro, dy czuraŭsia błahoha. Woś kożnamu czaławieku i treba staracca, kab toj rozum, jaki jamu daŭ Boh zrabić świetłym i zdarowym. Dziela hetaho-ż treba raspaznać, jakimi cnotami pawinien czaławiek ubracca i jakich pastupkaŭ i prywyczkaŭ czuracca, kab być hodnym nazwańnia czaławieka.
Pisaŭ u Wilni ŭ Listapadzie 1914 h.