Rodnyje zierniaty (1916)/II/Wiesna/Abłoki i chmary
| ← Try admieny wady | Abłoki i chmary Навукова-папулярны артыкул Аўтар: Іван Гарбуноў-Пасадаў 1916 год Пераклад: Вацлаў Ластоўскі |
Bura-karmicielka → |
Прапануем да спампаваньня!
Abłoki i chmary.
Źbirajucca ciomnyje chmary. Jany nabiehajuć na siniaje niebo i skora zakrywajuć jaho. Jak wam zdajecca, čamu chmary tak šparka niasucca? Dziela taho, što wiecier honić ich. Wiecier duje z-zadu ich, i chmara nia može strymacca.
Chmary bywajuć roznyje. Zaŭwažyli wy heto? Wiedama, wy bačyli daždžowyje chmary. Jany ciomnyje, panuryje. Zdajecca, što chmary hetyje wielmi ciažkije, — hetak nizka pływuć jany pa niebi.
Sielanin časta ciešycca z daždžowych chmar, dziela taho, što suchoj ziamli wielmi patrebna wada. Ale bywaje, što sielanin i sa stracham paziraje na niebo, pakrytaje chmarami: doždž može pieraškodzić u zbirańni zbožža s pola, sušeńni siena, abo kali pačynajuć kapać bulbu.
Časam doždž lije ŭzapar niekolki hadzin, a to niekolki dzion, i hetki doždž može paškodzić zbožžu i harodninie. Jany pačnuć hnić.
Časam chmary bywajuć asabliwa ciomny, zdaloku danosicca hrom, zichciać małanki. Burnaja chmara nasuwajecca ŭsio bližej, praletaje ŭzrywami wiecier, ot chłynuŭ husty doždž, zahrymieŭ hrom, i jarkaja małanka zazichcieła to tut, to tam. Pierajšło niekolki času, bura skončylasia i iznoŭ za zijało sonce.
Bywaje, što my bačym dalokije małanki, ale hromu my nia čujem. Hetkije małanki nazywajucca bliskaŭkami.
Kali sonce padnimajecca wysoka na niebo i ŭ pawietry stanie wielmi ciopła, tam i siam na błakitnym niebi pakazywajucca maleńkije abłočki: jany to zbirajucca razam, to razychodziacca i tajuć. Ale ot abłočki robiacca ŭsio bolšymi i bolšymi, i ŭ kancy pieretwarajucca ŭ wialikije kučy abłokaŭ. Časam niebo bywaje biezmała saŭsim zakryta hetymi biełymi kłubami.
Hledziačy na hetkije abłoki možna padumać, što heto dalokije pahurki i hory. Abłoki pływučy pa niebi pieramieniajuć swaju formu. Časam abłoki robiacca padobnymi na niejkich-ś dziŭnych zwieroň. Hetkije abłoki nazywajuć „tulahami“.
Jość abłoki „bołački“. Jany saŭsim niepadobny na daždžowyje chmary. Jany padobny na kuzłački waty, paraskidanyje pa niebi. Kali na niebi hetkije abłoki, to sonce, maŭlaŭ, hulaje z imi u chowanki: to jarka zaświecić, to zakryjecca ad nas jeju. Hetkije abłoki nazywajucca bołkami, bołačkami.
Časam wielmi wysoka pa niebi pławajuć abłoki, padobnyje da kasmykoŭ lonu, abo wałos. Ich nazywajuć piernatkami.
Kali pad wiečar staiš na wysokim bierazi reki, ci hłybokaho jaru, to časta možna ŭbačyć, jak tam, u nizie, nad rečkaj, ci ŭ jary źbirajucca kłuby tumanu. Hladzim zwierchu, i tuman zdajecca abłočkam.
Ot, tuman robicca ŭsio huściejšy i huściejšy, padnimajecca ŭsio wyšej i akružaje was z usich staron. Drewy, budynki — ŭsio toje, što daloka ad was chawajecca ŭ tumanie. Heto maleniečkije kapielki wady zaharadžywajuć ich ad was. Wy čujecie, što kruhom was stało mokra i ściudziona, waša adzieža stała wilhkaj. Heto kapielki wady s pawietra asieli na adzieńnie, prabirajucca da wašaho cieła, i wam 1obicca ściudziona.
Ludzi, katorym zdarałosia ŭschadzić na wysokije hory, bačyli znizu, z dalin abłoki. Uschodziačy wyšej na hory, ludzi prybližalisia da abłokoŭ, traplali ŭ ich, i tady jany bačyli kruhom siabie zwyčajny tuman. Padnimajučysia ješče wyšej, jany minali tuman, na ich iznoŭ hladzieło jarkaje sonce, a ŭ nizie, u ich pad nahami, stajali kłubami ni to abłoki, ni to tuman i zaciemniali ad ich nižej ležaŭšuju dalinu.
Ciapier ludzi wiedajuć, što abłoki — heto toj samy tuman, a tolki uźniaŭšyjsia wysoka nad našaj haławoj.
Tuman bywaje wielmi karysny ŭ tych miejscoch, dzie daždžy bywajuć redka. Tuman aświežaje raśliny, poić ich swajej wilhkaściu i baronić ad sonca, katoraje inačej lišnie skora wysušyło-b raśliny.
Pytańnia dla hutarak i piśmiennych rabot. Z jakoj starany prychodziać daždžo wyje chmary? Jaki wiecier prynosić jasnuju pahodu? U jakuju paru dnia pajaŭlajucca najčaściej bury z hrymotami? Ci nia wiedajecie wy, z jakoj pryčyny by waje hrom? Ci niebaspiečen dla kaho-niebudź hrom? A małanki? Kali nalić ściudzionaj wady u šklanku, u haračy dzień, to što pajawicca pawierch šklanki? Čamu? Što takoje pára? Kali jana bywaje? Što takoje sadź i kali jana bywaje? Kali tuman bywaje najhuściejšy: ranicaj, ci ŭ dzień? Što prahaniaje tuman i čamu? Pahladzieŭšy na chmary, možecie wy skazać, budzie doždž, ci nie? Jakije bywajuć abłoki i jak jany nazywajucca?