Алёша (1927)/Справы літаратурныя/Крытыка крытыкаў
| ← Сілуэты маладнякоўцаў | Крытыка крытыкаў Фэльетон Аўтар: Анатоль Вольны 1927 год |
„Паскуднікам“ → |
Прапануем да спампаваньня!
КРЫТЫКА КРЫТЫКАЎ…
Да літаратурнага „расколу“ было гэтак:
Спаткаюцца двое…
Першы: — Вы надзвычайны паэта!
— Гэта чаму? — шчыра дзівіўся другі.
— Ну, ведаеце, — даводзіў першы, — пішаце вы прыгожа. Зноў-жа почарк у вас гэткі вытрыманы, буйны.
— І вы добры крытык, — на камплімэнт адказваў камплімэнтам другі паэта.
— Ну? — дзівіўся ў сваю чаргу крытык.
— Сапраўды! даводзіў другі. — Пішаце вы добра! Зноў-жа валасы ў вас гэткія паэтычныя. Словам, вы вялікі крытык.
Пасьля літаратурнага расколу „бывае“ вось як:
Спатыкаюцца двое…
Першы: — Дурань ты, а не паэта!
Другі: — Гэта за што ты?
Першы: — Так сабе!..
Другі (падумаўшы): І ты дурань, а ня крытык!
Я разумею паэтаў…
Людзі спрачаюцца і ў пылу спрэчак могуць лаяць адзін аднаго як толькі могуць, але мне цікава куды глядзіць радакцыя, якая зьмяшчае гэткую лаянку.
Вышаў № 3 Двухтыднёвага літаратурна-мастацкага дадатку да „Беларускай Вёскі“ — „Чырвоны Сейбіт“.
У аддзеле бібліаграфіі гэтага часопісу напісана рэцэнзія на зборнік Дудара: „І залацісьцей, і сталёвей“.
Вось што з гэтага вышла:
У Дудара першы верш у зборніку пачынаецца словамі:
|
„Усё прайшло… |
Гэты-ж самы верш Дудара канчаецца наступнымі словамі:
|
„Знаем — намі пройдзэных пуцін |
Нібы ніякай контр-рэвалюцыі тут і няма, але „пад мікраскоп“, аб якім піша Крапіва ў гэтым-жа нумары і „з свае высознай вышкі“ рэцэнзент бачыць у гэтым вершы другое і, выхапіўшы з верша тры радкі, філёзофствуе:
„Дасягненьняў за дзевяць год сацыялістычнага будаўніцтва ён (Дудар Ал.) не заўважвае“…
У сумленных людзей гэткая сыстэма выхватваньня паасобных радкоў называецца падтасоўкаю. Называць гэтую падтасоўку рэцэнзіяй з боку радакцыі „Беларускай Вёскі“ бязумоўная памылка.
І далей, у Дудара ёсьць верш, які пачынаецца гэткімі радкамі:
|
„Рым і Эляда заснулі ў палёце гадоў і стагодзьдзяў, |
Выхапіўшы з гэтага вершу ўжо не пачатак, а самы апошні радок, —
|
„Шкода, што Рым і Эляда заснулі ў тумане стагодзьдзяў“… |
— рэцэнзент думае: урэшце Дудар даходзіць да таго, што шкадуе, чаму зьмяняюцца эпохі, шкадуе, чаму зьнікае старое“…
Козьма Пруткоў некалі казаў: „Ня кожны кравец разумее ў мастацтве“.
З гэтага сказу зусім ня выходзіць тое, што кожны кравец можа быць, выкрайваючы паасобныя радкі з вершу, крытакам.
Вось усё тое, што я хацеў сказаць некаторым крытыкам.
Да рэчы, калі я ўжо закрануў „Чырвоны Сейбіт“, дык я хацеў-бы запытацца ў аўтара перадавіцы Шукевіча-Трацякова, як трэба, разумець наступныя радкі з яго артыкулу:
|
„Затое — ён (Якуб Колас. Ал.) адбіў жыцьцё селяніна ад нараджэньня да сьмерці, ня горш, чым Шылер у „Ліцьце Званы“, Пушкін у „Евгении Онегине“, „Калевала“, „Адысея“.
|
Яшчэ адна вынаходка на фронце сусьветнае крытыкі. Пушкін, па Шукевічу-Трацякову, у „Евгении Онегине“ адбіў жыцьцё селяніна ад нараджэньня да сьмерці!!. („Чырвоны Сейбіт“ № 3).
Таварыш Шукевіч-Трацякоў! І вы гэта ўсур'ёз?
І потым, калі пісаць ужо пра „Сейбіт“, дык што зноў-жа значаць наступныя радкі з артыкулу Бабарэкі:
|
Паэта кажа, што супярэчнасьці — гэта плод непаразуменьня, цемнаты і „пячаці“, якая наложана на адвечную існасьць людзкага імкненьня рознастайнымі формамі вырашэньня гэтай існасьці і формамі азначэньня яе“.
|
Што гэта значыць, Бабарэка, і як селянін здолее гэта разумець?
Што датычыцца мяне, дык я думаю, што тут нечага не хапае. Сам-жа Бабарэка некалі пісаў, што мозг чалавека гэта капэльмэйстар. Баюся, што тут гэтага капэльмэйстара і не хапае.
Нарэшце хачу кончыць паэзіяй, дзеля гатага спасылаюся на верш Грамыкі з гэтага нумару „Сейбіта“.
|
„На крыўду ты вачэй ня плюшчыў |
Ідзе, дык можа ён ідзе, але сапраўды „чыжолы“ дух.
А ўсё гэта выходзіць ад таго, што „капэльмэйстары“ загружаны.
Трэба аслабіць.