|
Ня зьмераць вокам шырыні,
Даўжку — узрокам не акінуць!
Куды ні глянь — узрокі гінуць
Ў яго цяжкой велічыні.
На мерку зроўненых муроў
Ўстаюць крутыя рэбры дахаў,
Іх вежы, лёгкія, як птахі,
Ўздымаюць лес сваіх галоў.
Ля стыкаў вуліц, ля пляцоў
Сягаюць к небу кірхаў шпіцы,
Ў прастор паветра, ў бляск зарніцы
Нясуць шум грэшных гарадоў.
Уверх, уверх! Бо душны дол
Ў разрэзах цесных, вузкіх вуліц
Жыцьцё разьюшанае туліць
Каменнай цяжкасьцю вакол.
Як бурны вір ў глыбі зямлі,
Яно гудзе, ўсягды ў бясьсільлі
Разьбіць каменьні, што здавілі
Яго і выйсьце заляглі.
Гудзе й шуміць! і каб прарваць
Утомны скрэп, яно віруе,
Нібы кудысь ўцячы мяркуе —
Прасторам, воляй падыхаць…
Туды ўцячы, дзе ‘шчэ ня лёг
Напласт каменьняў і цамэнту
І дзе-б яго разгону-панту
Ніхто стрымоўваці ня мог.
І, здэцца, вось агромны рух
Між шэрых сьцен дамоў-грамадаў
Шугне паводкай, вадаспадам
І змые загарадзь наўкруг.
І з дыму чаднага, з цяжкой
Затулы вуліц, камяніцаў,
Раздольным гмахам паімчыцца
Ў зялёны луг, на рунь палёў.
Бэрлін, 1920
Ідзеш ты ім, глядзіш наўкруг —
Сьляпіць багацьце твае вочы.
У час спачынку, ў час рабочы —
Людзей гультайных гулкі рух.
Ядвабы, золата і пух,
Мяхі, моноклі, дыямэнты…
Пакроі вопратак к мамэнту,
Кафэ, салонныя акцэнты —
Давольства збытачнага дух…
І помеж тут, з дню-ў-дзень, аднак,
Ў благой паношанай адзежы
Пакорна моляць даць на ежу,
Хоць колькі-небудзь, хоць мядзяк.
Ня так даўно былі яны,
Як мае быць, пры цяжкай працы,
Пасьля за панскае багацьце
Сабралі ўсіх іх для вайны,
Дзе пяць гадоў другім ў карысьць
Братоў зарубежных зьнішчалі
І самі дзе папакідалі
Здароўе й сілу, каб рабіць,
Каб працай ўласнаю ізноў
З сям‘ёю ўпрогаладзь карміцца…
І мусяць вось цяпер ў сталіцы
Прасіць падмогі ў багачоў.
А там, ў бакох, па вулках ўсьцяж,
На трохкалёсных лісапэдах
Ад ранку возяць без абеду
Хлапцы чужы тавар-багаж.
Між вокан крам, дзе роскаш скрозь
Завабай вас абманнай дарыць,
Ідзе — глядзіць рабочы, худатвары;
Ён ў злосьці увесь, як ліст, дрыжыць, —
Бо ўсё жыцьцё — за цяжкай працай,
А сам з сям‘ёй — парваным плацьці
Каб ў новым мог багач хадзіць.
Ды што каму бяда другіх,
Багатым — бедных недастача?
Хай сам працоўнік шлях адзнача
З уціскаў выбрацца тугіх.
Багатых сьвята - поўны рай;
Іх час цяпер пакуль ўрачысты…
І горад, волат буяністы,
Чакае-жджэ, што скажа край…
Што скажа рух тае душы,
Якую ў змучанай Германьні
Уздым наябрскага паўстаньня
Яшчэ належна ня рушыў.
Бэрлін, 1922
SIGESALLEE — АЛЕЯ ПЕРАМОГІ
Шырокай стужкаю яна
Кладзе разгон праз Сад Зьвяроў —
Ад сьценаў вулічных муроў
Дa Königsplatz‘у палатна.
Пад шатай ветлівых дзярэў —
Дубоў вяковых, ясеняў і ліп,
Што побач робяць да ёй лёгкі згіб, —
Стаяць рады мармуравых цароў.
І з іх вачэй, з маркотных твараў іх
Глядзяць здарэньні тыя, што былі
Ў жыцьці-быцьці нямецкае зямлі
Ў часы мінуўшчыны, з вякоў былых.
І ў кожнай складцы царавых маршчын,
Ў замерлых бліках хворых іх вачоў
Глядзіць намер крывавы палачоў:
Знайсьці канцы няведаных прычын,
Якія рэзкім махам сьцялі ход
Жыцьця ў няволі, ў горы і бядзе,
Наўпроць якому новае вядзе
Паўстаўшы, ўзьюшаны вакол народ.
Але што дзень, то болей вісьне смуць
На твары грозныя цароў-ўладык,
І вочах іх захмураны азірк
Бязмоцны ў сэнс сучаснасьці зірнуць.
Бэрлін, 1922.
IM GRÜNEWALD — У ЗЯЛЁНЫМ ЛЕСЕ
Я стаю, заварожаны шумам лясным,
І гайдаюся ў рыхт па кірунку дзяроў,
Што схіляюцца нізка пад ветраны ўздым
Да абголеных ‘шчэ нізкарослых кустоў.
Праз кароны з калюк сее сонца прамень,
Як праз рэшата сыплецца ўніз на мяне,
Быццам ў душу стараецца глянуць мне дзень,
Поўны дыху жыцьця, якіх шмат на вясьне.
Піскам развым з вяршын стройных, гладкіх сасён
То адтуль, то адсюль пташкі сьпеў падаюць
І ў музычнасьць ад шуму жывую гармонь
Мэлёдыйнай струёю між дрэўцаў ліюць.
Дзесь здалёк — чуць даходзіць ка мне ў шуме хвой —
Горад-волат ў каменным закуцьці гняцьця,
Ня спыняе ўздымаць рух агромністы свой,
Рух людзкога, як мора, жыцьця.
Рэзкім сьвістам гудок ад заводаў наўзрэз
Цераз дахі дамоў, праз узьюшаны пыл
Мчыцца роўна і проста кірункам на лес,
Колькі мае для лёту з прыроды ён сіл.
Ў гэтым гудзе яго адчуваецца штось,
Чаго шолам лясны ня зглушае сабой.
І што ў душу маю прабіваецца скрозь
Ды ўздымае у ёй гардзялівы настрой,
Веру ў палкую творчасьць працоўных людзей,
Для якіх покуль сонца і лес — чадны дым
У заводах, але каму хутка ўжо йдзе
Час другі, час інакшы зусім —
Такі час, калі лес будзе песьні гусьці,
А праменьні вясновага сонца зіяць,
Каб заўсёдную весну ў ягоным жыцьці,
Неабмежнай свабодай ўбіраць…
Я стаю заварожан шумлівасьцю дрэў,
Пазіраю уверх, дзе плывуць аблака,
А тут душу гартуе галосны напеў,
Што шле чадны завод праз гудзеньне гудка!
|
Прапануем да спампаваньня!