|
Гэтак звоняць! А так звоны
Рвуць мазгі балесьне!
А ксяндзы — куды пруць роем
З гругановай песьняй?
Тут-жа блізка, прада мною
Чорны воз туркоча…
Як мне цёмна! Воз той чорны
Зацямніў мне вочы.
Недзе ў высі крыж ясьнее,
Мігаюць паходні…
А мяне вядуць пад рукі,
Так іду выгодне:
Самі ногі йдуць, здаецца,
Скачанеўшы ногі,
Добра, што вядуць мяне так, —
Ня зблуджу з дарогі.
Так іду, плыву, як сьпячы,
Бяз чуцьця, бяз волі;
Галаву ды сэрца толькі
Страшна мучаць болі,
Капцюры іх рвуць якіясь
Вострыя, крывыя;
А званы тут цягам звоняць,
Вараньнё ўсьцяж вые.
Чую музыку якуюсь,
Водгульле нясецца;
Б‘е з вачэй жар, а па твары
Штось зімное льецца.
На мяне глядзяць, а блізка
Падысьці ня сьмеюць;
Мабыць, ё ў маім штось твары —
Што так страхам веець.
А воз цягне дзьве пар коні
У жалобным строю,
А мяне якаясь сіла
Цягне за сабою.
Ах, мой божа! Ка мне пхнецца
Дамавіна-скрыня!
Там майго загадка быту,
Там — у дамавіне.
За што так мяне скараў ты,
Богам называны?
Ах за што, за што?
Уладар зямлі і неба,
Сонцаў і курганаў,
Згнёў мяне ў нішто?!
Дзе той бог,
Што так змог?
Ці яго звон гэты весьціць
І той крык варон?
Хай тут стане прада мною
У постаці сьмяячай,
Ён страшней за ўсё!..
Бо вялікшы я цярпеньнем —
Хоць нішто ня значу —
Чымся моц яго!
Ой, злы ён!
Ой, злы ён!
Гэтым словам б‘е звон, вые…
Як вароны тыя!
Як-жа мучыць гэты звон,
Гэты звон! Звон!
*
На атласе заламала
Ручанькі на крыж,
Усьміхаецца спрасоньня…
Ах, ты ўжо ня сьніш!
Ня ўздыхнеш па белых рожах
На вянку ў жальбе,
Пацалункамі ў галоўку
Ня збуджу цябе.
Не глядзіш, што за табою
Йду я — труп бляды,
Што вяду туды з жалобай,
Скуль ня прыдзеш ты.
Ці-ж на то хавала маці
Не адну вясну
кахаў я да астатку,
Каб клаў у труну?
Вось якое мне вясельле?!
І я ў гэткі дзень
Жыці мушу? — Божа! Божа!
Што пачну я, цень?
*
Дабраты была анельскай,
А любіла як!..
Быццам песьняй, быццам казкай
Дні плылі нам так,
І пры ёй ня знаў я грэху —
Дабрату я знаў,
Бо з яе вачэй і ўсьмешкі
Бласлаўленьне браў.
Для мяне была скарбніцай
Творчых дум і цнот,
Вёў мяне яе стан гібкі
Да сьвятых яснот.
Дзе-ж мяне завёў, урэшце,
Посьле цяжкіх спроб?
К апраметнай шоў я ў сонцы.
Праз надзею — у гроб!
Вось якое мне вясельле?!
І я ў гэткі дзень
Жыці мушу? Божа! Божа!
Што пачну я, пень?
*
Паднялі труну на плечы,
Панясьлі пасьпешна;
Мяне ўдзержаць хочуць сілай —
Ха, ха! Вось пацешна!
Прэч з дарогі, разявякі.
З хлысьцьбаю дасужай!
Бо я молад і сярдзіты,
А кулак мой дужы…
Я адзін к ёй маю права,
А вы прэч, насланьне!
Чорны збродзе! Толькі роўны
Хай да бойкі стане,
З вас ніхто майго цярпеньня
У грудзёх ня зьмесьце!..
І ўцяклі ўсе, — сам іду я.
Грозны цар балесьці!
Сярод гоману і звону
Ўсіх званоў бяз ладу,
Сам іду я к дамавіне —
Да свайго пасаду.
Ты, грабар, на гэтым насьпе
Ўсьпёрты на лапаце,
За дол для цара такога,
Колькі хочаш, браце?
А капай мне дол глыбока,
Бо сьвет мне — горш нетраў;
Ад тваёй цяжэй зямлі тут
Гнець мяне паветра.
Прэч з крапілам! І сьвятая
Яе капля спляме;
Я адзін тут маю права —
Пакраплю сьлязамі.
Здань-рука ка мне вылазе
З-пад манашых полаў,
Ясна-моцная такая!
Дух гняце мой кволы.
І мяне яна кранула!
Пахіліўся, ўпаў я…
І ўзялі мяне й панесьлі,
А куды — ня знаю.
Ах, за колькі капляў шчасьця
Плацяць людзі сьвету
Цэлым морам сьлёз!
Ой дурны сьвет, і нашто ты
Створаны ў цьму гэту?
Дзе твой скон? Дзе ўзрос? —
Яго рух, —
То-ж мой дух!
Я-ж як сэрца, што ў ім б‘ецца,
Ён — пусты, як звон!
Ці каго аб тым прасіў я?
Без маёй хто волі!
Мне сказаў прыйсьці?
Хоць-бы там мяне схавалі —
Не сяджу ў няволі:
Маю моц пайсьці.
Ой, злы ён!
Ой, злы ён!
Гэтым словам б‘е звон, вые…
Як вароны тыя!
Як-жа мучыць гэты звон,
Гэты звон! Звон!
9-VI 1920 г.
| 
Прапануем да спампаваньня!