Rodnyje zierniaty (1916)/II/Leto/Praca mora
| ← More i akijan | Praca mora Навукова-папулярны артыкул Аўтар: Іван Гарбуноў-Пасадаў 1916 год Пераклад: Вацлаў Ластоўскі |
Letam u Paleśsi → |
Прапануем да спампаваньня!
Praca mora.
More nikoli nie bywaje spakojnym. Chwali jaho wiečna bjucca ab bierah, a časam chwali padyjmajucca hetak wysoka i z hetkaj siłaj udarajuć ab bierah, što zdajecca, bytcym jany chočuć zalić usiu sušu.
U adnych miejscoch marskije chwali pamału, ale bezupynna razmywajuć bierah. U inšych miejscoch jany nanosiać nowuju ziamlu.
Bywajuć hetkije miejscy, dzie z dnia ŭ dzień, z wieka ŭ wiek more pamaleńku rujnuje skalistyje bierahi swaje. S kožnaj buraj chwali mora adrywajuć choć maleńkuju častačku skały. Chwali pramywajuć u bierahoch jamy i dziry. Dzie biereh nie skalisty, miakčejšy, tam chwali rabotu swaju robiać chutčej; bierah tam chutčej razmywajecca, more ŭrezajecca dawoli daloka ŭ ziamlu, i mała-pamału wytwarajecca zatoka (zaliŭ). Ćwiordyje skały nie tak chutka razmywajucca, i z ich wytwarajucca wystupajučyje ŭ more suchije, skalistyje bierahi, katoryje nazywajucca mysami. Časam chwali abmywajuć hetkije mysy kruhom, znachodziać takoje miejsco, dzie ziemla mysa nie takaja krepkaja i pramywajuć tut u sušy pratoku. Hetak chwali addzielajuć mysy ad sušy i wytwarajuć z ich astrawy. Šmat maleńkich astrawoŭ, paraskidanych kala bierahu, wytwaralisia hetkim paradkam.
Wada akijanu dwa razy ŭ sutki jak bytcym adstupaje ad bierahoŭ. Wada pamaleńku adpływaje ŭsio dalej, i tam, dzie nidaŭna ješče była wada, ciapier možna prajści pa suchomu. Ale minuło šeść hadzin, i wada iznoŭ prypływaje na sušu, iznoŭ zaliwaje jaje. Iznoŭ minie 6 hadzin, i iznoŭ adpływaje wada. Hetak z dnia ŭ dzień čeradujecca adliŭ i pryliŭ mora na bierahi. Dwa razy wada napływaje na bierah, dwa razy adpływaje jana ad bierahu.
Ciapier pahladzim, jak pracujuć chwali. Kali my padojdziem da bierehawych skał u časie adliwu, to ŭbačym, što ŭwieś bierah zasypan kruhleńkimi kamieńčykami. Kali nabiehaje chwala i, razbiŭšysia, kocicca nazad u more, my čujem, jak hetyje kamieńčyki šuščać, tručysia adzin ab adnaho i ab dno.
Kali nastupaje pryliŭ i chwali zaliwajuć uźbiarežnyje skały, chwali zachwatywajuć s saboj kamieńčyki i kidajuć imi ab skalistyje bierahi. Chwali robiać heto z dnia ŭ dzień, niezličony lik razoŭ. Dyk nia dziwa, što ŭ kancy kancoŭ u ćwiordaj skale robiacca jamy i raščeliny, što ad skał adłamywajucca cełyje ahramadzistyje kuski, a drobnyje kamieńčyki pierecirajucca ŭ piasok i hlinu.
Adarwanyje ad skał wialikije kamieni chwali pakidajuć na bierazi, ale nie pierestajuć pracawać nad imi. Drobnyje kamieńčyki chwali padchopliwajuć i adnosiać daloka ad bieraha; tam daloka ad bieraha kamieńčyki tonuć na morskaje dno.
Tam, dzie nizkije bierahi, chwali nie rujnujuć, a, naadwarot, budujuć bierah. Chwali nabiehajuć na bierah i nanosiać na jaho piasok i drobnyje kamieńčyki sa swajho dna. Piasčynki nanosiacca i iznoŭ adnosiacca chwalami, trucca adna ab adnu i robiacca hetkije čyścieńkije dy kruhleńkije.
Dzieci lubiać zabaŭlacca u hetkim piasočku.
Časam, zdarajecca, — chwali nanosiać wysokije kučy piasku na bierah. Piasok wysychaje. Tady wiecier pačynaje haspadaryć u piasku; wiecier niasie piasok dalej ad bieraha i nasypaje piesčanyje ŭzhorki — „dziuny“. Hetkije dziuny doŭhimi uzhorkami ciahnucca ŭzdož bierahoŭ mora i baroniać sušu: jany nie dajuć chwalam nabiehać dalej na bierah i zaliwać jaho. Ale zaheta wiecier zrywaje z dziun piasok i zasypaje im pasieŭnyje ziemli, haródy i sady.
Kab dziun nie razduwało wietram, na ich siejuć trawy, pàraści i drewy, kab jany kareńniami swaimi umacawali piasok. Može wy bačyli, jak u wazončyku kareńni raslin pierepletajuć usiu ziamlu. Hetak sama ŭzmacowywajuć piasok dziun kareńni pasiejanych na ich raślin.
Pytańnia dla hutarak i piśmiennych rabot. Raskažycie, jakuju rabotu robić more? Dzie rabota mora idzie chutčej? Što pamahaje chwalam rujnawać skalistyje bierahi? Dzie padziewajucca kawałki skał, što chwali adrywajuć ad bierahoŭ? Jak more buduje swaje bierahi? Što robić wiecier s piaskom na raŭninie? Skažycie, jak wytwarylisia maleńkije astraŭki kala bierahoŭ? Ci nia wiedajecie, jakim ješče sposabam wytwarajucca astrawy?