Родныя зьявы (1914)/Выбар старшыны

Выбар старшыны
Апавяданьне
Аўтар: Якуб Колас
1914 год

Іншыя публікацыі гэтага твора: Выбар старшыны.

Прапануем да спампаваньня!

Выбар старшыны

Ужо ад самаго ранку крычалі выбарные. Многа выпілі гарэлкі, а ешчэ больш піва.

У воласьці я застаў пісара і яго памочніка. Заглядаў сюды такжэ дзед — стораж с чырвоным носам — табаку зажываў ды ў гарэлцэ быў ня дурэнь. Ён здзьмуха́ў пыл, прыбіраў, як перэд Калядамі. Чэкалі земскаго.

А на „зборнай“, як на кермашы гаманіў сход.

— Ось хіба сягоньня пілі дык пілі! — кажэ памочнік. Гарэлку не чаркамі лічылі, а шклянкамі. Старшына адразу даў дваццаць пяць рублёў, а калі выбяруць яго, то ешчэ, казаў, дасьць гэтулькі.

У нас ужо такі парадак: хто больш паставіць гарэлкі, той старшына. А хто-ж больш паставіць, як не багаты. Селяне нашы таго ня помнюць, што гэту выпіўку старшына пасьля ў тры разы верне. У нас ешчэ і так бывае: выбяруць старшыну, а на заўтра тые самые, што выбіралі яго, прыходзяць цалаваць яму рукі.

— Дзын-дзын-дзын! Дзын-дзын-дзын! Земскі прыехаў.

Старшына і пісар разам пабляднялі.

— Здраствуйце!

— Здравя жэлаем, ваша сіяцельства!

Адзін выбарны здароўкаўся аддзельна. Усё ужо сціхла, а ён, пьяны як земля, заікаецца, крычыць:

— Здраввя жжжалаю ввваша пппббблагородзьзе!

— Ну, каго хочэце мець старшыною?

— Таго, хто й быў! — крыкнулі разам.

— Ладна! — кажэ земскі.

Я думаю, што „ладна“! Калі-б я быў на яго мейсцы, то і я сказаў-бы „ладна“…

Старшына стаяў белы, як сьнег. Згорбіўся у дзьве пагібелі, як сьвіны татка.

Я бачыў яго да сходу: такі бравы, як генерал які. Я пазіраў на яго ды думаў: няўжо-ж гэта той самы чэлавек? Быць ня можэ! той быў роўны, а гэты — як абаранак. Той хадзіў па воласьці, як сам цар, крычаў аж шыбы бражджалі, а гэты сагнуўся, як жэбрак, і маўчыць, як немка — толькі вачыма лыпае. Той быў таўсты, а гэты на цэлы пуд худзейшы.

Як толькі пачуў ён моц сваю, павесялеў чэлавек, выбраў мінуту, маргнуў пісару і язык высалапіў.

Земскі стаў нешта пісаць.

Здаецца усё зрабілася добра. І трэба-ж выскачыць як-раз цяпер Піліпу, селяніну с чорнай барадою. Піліпа ў воласьці не было, як выбіралі старшыну — выпіваў с сябрам.

Убег ён у воласьць, як куля; стукнуў дзьвярыма.

— Грамада! ужо выбралі? Апанаса Кветку? Каб вам доскі сабралі! Каго вы выбралі? Ешчэ мала выпіў у вас крыві?

— Ціха! — кажуць. — Тут-жэ земскі!

— А што мне ён? Але вы абармоты! Га-ааа? Ты старшынка? Сто рублёў прапіў! Каму трэба — патсунуў? Зноў кроў будзеш піць?..

Земскому і старшыне хоць вазьмі засадзі туды вочы, гдзе яны ніколі не сядзелі, а каб і сядзелі, то сьвету-б не бачылі.

А сход пазірае, як баран.

Беднаго Піліпа пасадзілі ў халодную.

Гэтак пазалетась выбіралі старшыну каля Пінска.

Паглядзім, як гэта цяпер будуць у нас выбіраць дэпутатаў у Гасударственную Думу?