|
Ксёндз у простай каламажцы ехаў на хвэст з вёскі,
Калупаўся, дык спазьніўся; хмарнець стало трошкі.
Сонцэ стухло, і паляна пацямнела к ночы,
Клімка гоніць, конь нясецца, засыпае вочы.
Цемнь ад хмары разлеглася, і туман бялее;
Шмат дарогі да гасьцінцу. Клімка не здалее
К ночы трапіць у мястэчка, дарма зацінае:
Конь змарыўся, бегчы далей ужо сіл ня мае.
— „Клімка!“ — „Што?“ — „Вярні, дзе ўбачыш ці карчму, ці хатку,
Заначуем, а назаўтра зноў пасыпем, братка“.
— „Тутка блізка нема хаты, я дорогу знаю,
Скора ўедзем ў лес казённы, поле ўжо мінаю“.
— „Дык пустое, звярні к лесу, і мы, як цыгане,
Перабудзем пры дарозе, пакуль дзень настане;
Воз паставім за кустамі, нам ня трэба тока,
Толькі помні, с каня ў ночы не спускай ты вока:
Лес тут блізка, ваўкоў многа, а бяды крый Божэ!“
— „Добра, ксенжу, ўжо як-небудзь перабудзем можэ“.
Ксёндз на возе спачывае, а вазак тымчасам
З аглабель кабылку выпраг, пусьціў самопасам,
Ды пільнуе, паглядае, седзючы пры возе,
Гоніць думкі, як то заўтра павядзе ў дарозе;
Прысланіўся, лёгка дрэме, дый захроп паволі,
А тымчасам воўк кабылу перабіў на полі.
Усхапіўся Клімка, плачэ, дазнаў бедны мукі!
Ксендза будзіць, сам галосіць і ламае рукі.
Ксёндз бядуе, каня шкода і на хвэст спазніцца;
Воз ні з мейсца, куфар цяжкі — з ім-жэ не насіцца.
— „Ціха, змоўкні,“ — пробашч кажэ, — „ўжо ня вярнеш шкоды,
Лепей стань ды прыгледайся хоць якой падводы;
Мо пад’едуць, мы папросім, завязуць ў мястэчка,
Каламажку нашу, куфар, а там — Бог уцечка!“
Сьпіць прырода, вецер сьвежы лёгка павевае),
Зоркі ў небе дагарэлі, трохі ўжо сьвітае, —
Даль яснее чуць над лесам, цемнату сагнала…
Чуе Клімка: нехта едзе, конь ідзе памалу.
Пробашч выйшоў. Паглядаюць. Балагол далёка,
А ў будзе жыд разлёгся і храпе глыбока. —
„Адпрагай каня“, — ксёндз кажэ, — адвядзі да воза,
ад’едзеш, пачэкаеш вунь ля той бярозы“.
Клімка ўпрог каня, ад’ехаў, аттуль паглядае;
Ксёндз упрогся у ваглоблі і стаіць, чэкае.
Жыд прачнецца, махне пугай, крыкне „ну“ — с прасоньня,
Ды ізноў храпе — ня бачыць што не стало коня
І так раз, другі і трэйці сьцебане ён пугай,
Ну, крычыць, а ксёндз ў ваглоблях звязаны папругай
Ані з мейсца, як урыты, ані зварухнецца,
Жыд схапіўся і ад страху ня знаў, куды дзецца.
Скочыў з возу ды к прабошчу, як трывалі грудзі,
Крычыць нема: „аддай конь мой, гвалт, ратуйце людзі!“
Ксёндз спакойне кажэ: „жыдзе, дарма ты ўзлаваўся,
Я быў конь твой, цярпеў кару, ды Бог злітаваўся,
Прайшоў срок маей пакуты за грэхі праз словы,
А сягоньня я свабодны; жыдзе, будзь здаровы“.
Зняў хамут, дугу і лейцы, апусьціў аглоблі,
Падыйшоў да жыда й кажэ: „ведаеш, што зроблю:
Ахрысьціць цябе „агоем“ зараз жэ я мушу,
С патапленьня вечнай кары тваю збавіць душу!“
Ды да жыда, ўзяўшы ў рукі крыж, ваду, крапідла.
Жыд наўцёкі ў лесасекі паляцеў, як быдла
І, адрокшысь балагола, пабег шпарка ў вёску.
Тым часові пробашч с Елімкай паціскаў патрошку.
Да гадзіны восмай зрана былі ўжо ў мястэчку.
Клім вярнуўся, а ксёндз на мшы сьпеваў „Бог уцечка!“
Час праходзіць, маўчыць Клімка, цешыцца с канякі,
Ды трымаць яго баіцца, бо пытае ўсякі,
Ўсе казэруць неяк вочы, скуль тое багацьце,
Клімка ў страху — аж ня можэ усядзець у хаце.
Не даюць яму праходу, так прысталі, гады!
На „Купалу“ к ксяндзу едзе прасіць якой рады,
Так і гэтак яму кажэ — „ня маю спакою,
Ўсё баішся ды стыдзішся — ведама, чужое“.
— „Ціха, змоўкні, дамо рады, зрабі толькі гэта:
Заўтра на кірмаш каня адвядзі да сьвету,
Прывяжы яго да плоту, сам не патыкайся,
А здалёку неўзнак добра толькі прыслухайся:
Хто што скажа, будзеш ведаць, можа жыд той будзе
Што узад таму тры тыдні сонны ехаў ў будзе.
Калі ён каня пазнае, — не кажы нічога;
Я тады табе дам грошы, бузеш мець другога“.
А ксёндз гэты быў пацешнік, любіў жарты весьці,
Ужо грошы адлічыў, меў на почту несьці
Таму жыду адаслаці, крыўду каб загладзіць,
Альбо Клімку іх аддаць — у бядзе парадзіць.
Клімка ў ночы сну ня знойдзе, ходзіць, як забіты,
Галава як абручамі усё роўна збіта.
Ледзьве ранніцы даждаўся, зрабіў па загаду:
Адыйшоўся, на гнядога пагледае з-заду.
Конь, як печка, крэпкі, жвавы і усіх цікавіць,
Блізка сотні яго цэняць дый шчэ больш прыбавяць.
Бедны Клімка ўжо бядуе, што пазнаюць скора,
А жыдоў кагал вялікі, кожны штось гаворэ,
Кожны нешта пагергечыць, радзіць штосьці, злуе,
А Клім тутка недалёка — усё чыста чуе.
Во адзін к каню падскочыў, аглядае скоса,
Шэрсць, капыта, усе знакі, і падобны з носа.
Хоць адразу пазнаў страту, але прыступіцца
Не адважыцца ніяк — нечэга баіцца,
Зубы сцяўшы, злосць ліхую хоць чым спаганяе,
Каня ў бокі і у морду куксай злосна ткае:
„Ты не конь, цябе я знаю, гэта „гой“ пракляты,
Каб ты выдах, не вазьму я, годзі несьці страты“.
Жыды зноў зыйшліся ў кучу, зноў загергеталі
І адзін другому ў вуха нешта пашэпталі.
Пасьля йдуць і ў морду плююць коніку гнядому,
І памалу іх не стало — пайшлі ўсе да дому.
Клімку толькі таго трэба, каб усе зракліся,
Праз гадзіну с канём сьмела дамоў валакліся.
|
Прапануем да спампаваньня!
._%D0%A3%D0%B7%D0%BE%D1%80_1.png){kind=small}
