|
КРЫВАВАЯ НЯДЗЕЛЯ
Халады — як звычайна заўсёды,
над Нявой туманы хараства.
Аблілася панэль галялёдам,
і вятры пачалі бунтаваць.
Але яркне марозамі студзень,
і сьціхаюць над садам вятры,
і проспэктаў цалуючы грудзі,
дагараюць лісьцём на кастры.
Цішыня, супакой і цьвятлівасьць —
белы іней апаў на бульвар.
..............
І ня думаў ніхто палахліва,
што пачнуць не вятры бунтаваць.
*
Над акраінай скрозь устрывожаны змрок,
цемнату падпільноўваюць вочы.
Соты раз бразгаціць у кватэры замок —
за рабочым праходзіць рабочы.
Сутарэньне, як склеп. Шалясьцяць галасы:
— Дачакаліся, хлопцы, суботы,
дык давай меркаваць…
— Прапанова — усім
па нядзелі ня йсьці на работу.
І на міг цішыня, але голас ізноў:
— Гэтак з голаду можна памерці…
— Што рабіць?
— Што чыніць?
— У нас выйсьце адно:
не баяцца ні кары, ні сьмерці!
Разышліся ўначы. Кожны ў сэрцы сваім
сам ня ведаў у чым пераконан,
толькі пэўнасьць была — кожны ў думах стаіў,
каб пасьля пасьмяяцца над конам.
*
Горад сьпіць.
Над Нявой
ня трывожацца тонкія цені.
Сапраўды цішыня —
узьнімаць непакой для чаго?
Пасьлязаўтра ізноў
загавораць машыны і сьцены,
і рабочыя зноў
на Пуцілаўскі прыдуць завод.
Але дзень ня прышоў,
а надзея чыясьці пагасла,
а другая надзея —
тады красавала пышней.
Ад слупоў, камяніц
ценявыя паслаліся пасмы,
і яшчэ сіняватым
здаваўся у змрочнасьці сьнег.
З пецярбурскіх акраін,
далёкіх і сініх у змроку,
падплываюць павольна —
бліжэй і бліжэй галасы.
Пракаціўся над горадам звон,
замірае высока;
і, як рэха яго,
адгукнуліся скрозь галасы.
Гэта на ‘мшу званы
заклікаюць ў касьцёлы і цэрквы;
замірае на міг
устрывожаны раніцай шум.
На акраінах ціш,
а трывога павісла над цэнтрам:
стала ясна, як дзень,
што ішлі не паслухаць імшу.
У старожкай і чулай
напружнасьці сэрцы застылі,
ўсе чакалі чагось,
абрываліся ўсе галасы.
І вось раптам сярод
мармурова-царкоўнае стыні,
як загад:
— Да цара!..
— Будзем плакаць і долі прасіць!..
Быццам вецер узьняў —
над галовамі сотні пратэсаў;
грозна натаўп шуміць,
як глухі пакалечаны звон:
— Дайце хлеба людзям…
Надрываюцца крыкі, протэсты,
а наперадзе моліцца,
рукі узьняўшы, Гапон.
Колькі выйшла людзей,
колькі соцень, а тысяч, мільёнаў,
абадраных, галодных,
а вочы шаленствам гараць?!
Расьцягнуліся вуліцай
шумна-нястройнай колёнай,
засьпявалі і рушылі
з просьбай усе да цара.
Вось мінулі ўжо сад,
узыходзяць на мост над Нявою;
перад зрокам паўстаў
у вялікасьці царскі палац.
І на браме арол
з дубальтовай сваёй галавою
пільна сочыць вачмі,
хто адходзіць, прыходзіць на пляц…
У палацы гульня;
вось яна заціхае на момант.
Нехта войску падаў
у цішы гэтай строгі загад.
Быццам чорная хмара
застыла, ударыла громам —
кулі сыплюцца скрозь:
навальнічны, няведамы град.
Пахіснуўся натоўп.
Нехта ўпаў на калені,
хтось навекі упаў.
Праляцеў казакоў эскадрон.
Скалыхнулася роспач:
— Дзе праўда людзкая, сумленьне?..
І пабеглі усе,
а наперадзе з крыжам Гапон.
Уздагон, быццам віхар
шалёны, імчаліся кулі.
— Гэта „ласка“ цара.
— Стойце…
— Людзі…
Адчаяны крык.
Сотні лепшых змаганцаў
на месцы навекі заснулі;
стала пуста тады,
і валяўся паломаны крыж.
*
Ноч прышла — галасілі вятры,
ноч прышла — супакой загубіўшы,
і у роспачы чорнай абломаных крыл
дзікі лямант на вуліцах віўся.
Падаў сьнег — застываў Пецярбург,
і здавалася гэта навекі.
І ламаючы пальцы скалечаных рук,
паміралі на сьнезе калекі.
Прыдзе дзень — будуць дзеці чакаць,
прыдзе дзень, і адчуюць утрату.
Як праз сон, дзесь далёка, далека чуваць
страляніна і лёскат гарматаў.
— Гэта — помста за „ласку“ цара…
— Чуеш звон? — разрываецца, здэцца.
А крывавыя плямы на сьнезе гараць,
як людзкія вялізныя сэрцы,
*
Гэты дзень адышоў за гадамі,
не прайшлі успаміны адны:
Вокамгненна яны нагадаюць
пра мінулыя чорныя дні.
І паўстануць тады перад зрокам
дні пакут і навалаў былых.
І здаецца ўсё вельмі далёкім,
як прасторы на нашай зямлі.
Дзень крывавай і чорнай нядзелі
паўстае, як маўклівая здань.
Адыходзяць гады і падзеі,
а за імі і з імі бяда.
1929 г.
|
Прапануем да спампаваньня!