Хрыстаматыя беларускае літэратуры. ХІ век—1905 год/Повесьць а Троі

← О цары Александры

Повесьць а Троі Проза 1922 год

З „Істор. о Атылі“, з пов. „о вітезех“… →

Іншыя публікацыі гэтага твора: Троя (аповесьць).

Прапануем да спампаваньня!

Повесьць а Троі.

„За часов колі царствовал̅ дв̅д’ (Давыд) сын’ іесеов в землі жідовско̅ был’ в’ елінех цар’ поморск̅і̅ іменем прідеш’. котор̅і̅ одного часу для ловеня зверу заплыв до некоторой велмі оздобноі (прыгожай) і веселоі выспы (вострава). в которо̅ з одно̅і стороны прілежіть море велікое; а з друго̅і скомандра река; з трете̅і стороны пелешіно море або озеро велікое: з четвертоі стороны прітягнул̅ лугм названы додома: а з пято̅і̅ стороны доліна і лес’ пріточіл’ где велмі есть садового і розмаітого (самага рознага) дерева уподобал̅ собе цар’ оны̅ (гэты) остров’ і положен̅е̅, зара̅з на імя свое место заложіл̅ которое муровал’ аж до смер̅ті свое̅. Пріказал̅ теж’ і сыну своему уміраючі абы не переставал̅ оного места будоваті. І так’ одін̅ другому уміраючі по собе поводь давалі…“

Троіл закончыў будаваньне Троі. Наступнікам Троіла быў Прыям, жонка якога, Якама, сасьніла, што ад яе радзілася галавешка, спаліўшая Трою. Чараўнікі разгадалі гэты сон так, што ў цара Прыяма родзіцца сын, за каторага Троя пагіне. Якама, жадаючы, як і ўсе, пазбыцца гэткае бяды, дзеля матчынай любові даручаець, аднак, свайму слузе занесьці і кінуць нараджонае дзіця жывым воддаль ад места ў пушчы. Тут знайшоў яго пастух, узгадаваў і назваў Фарыжам (Парысам). Ужо на сёмым годзе хлопчык звадзіў быкоў біцца і быка-пераможцу азначаў вянком з алівы, а пераможанаму ўскладаў на рогі вянок з саломы. Калі ён вырас, яму карціла хадзіць да панскіх дзяцей. Трапілася яму неяк быць на адным балі.

„Былі теж̅ на он̅о (гэтай) учте трі невесты вешч’кі (чарадзейкі), которіх̅ елліні за богіні мелі“.

Парыс мусіў прысудзіць яблык самай з іх прыгожай.

„А фаріж̅ прізнал̅ елнушу межі оныі богіні оздобнеш̅ою“.

Гэтая багіня сказала яму, што ён не пастухоў сын, а Прыямаў і Якамін. Тады ён вярнуўся да сваіх запраўдных бацькоў, і яны прынялі яго, але пачалі ізноў будаваць Трою дзеля яшчэ лепшай абароны.

„Тебуш’ іграл̅ в гуслі а место ся само будовало. а нептенабуш понырал̅ в воду (мора) і выносіл̅ камень і вапно“.

Тады Парыс выпраўляецца да Мэнэляя быццам на службу; упадобіўшы тут Алёну, уцякае з ёю ў Трою. Грэцкія гэроі знарадзілі супроць траянцаў паход; пачынаецца вайна, якая цягнецца 9 гадоў. Далей — Ахілесаў гнеў, прыгода з Брызэідаю, Патроклава сьмерць і Ахілесаў выступ на вайну. Прыям запрашае на падмогу амазонак і чорных індыйцаў. Царыца Эўтропія, Гэктарава жонка, сасьніла, „яко бы вышла з троі места мечка^[1]“, якую здужаў вапер (дурны знак Гэктару). Ня гледзячы на жонкіны ўпросы, Гэктар ідзе біцца і знаходзіць сьмерць. Прыям прыходзіць у грэцкі лагер да Ахілеса па сынаў труп, які і аддаюць яму. Тады-ж Прыям кажа Ахілесу:

„по̅діва до цер̅кві бога аполона і учінімо прісягу і прімір̅е не воеватіся межі собою“.

Ахілес ідзець. Але тут Парыс, на злом веры, забіваець яго. Ізноў пачаліся бязупынныя бойкі, ды грэкі не маглі адалець траянцаў — і толькі з драўляным канём забралі горад. Мэнэляй загадаў сячы галовы Парысу і Алёне; тое-ж было зроблена і многім іншым асобам.

„А так’ менела̅ цар’ Грец̅к̅і воротіл̅ ся до Грецеі з славою а звітеж̅ством̅ (пабедаю) велікім̅. Стоял̅ под троею 10 лет’ і 7 м̅сц̅е. І так’ конец’ стал̅ ся тро̅скому пан̅ству“…

„Омір (Гомэр) автор’ тоі тро̅скоі повесті“.

---

1. На полі рукапісу зроблен вынас: мядзьведзіда. Слова „мечка“ — сэрбскае: беларускі пераклад „Повесьці а Троі“ быў зроблен з сэрбскае мовы.