Хрэстаматыя новай беларускай літэратуры (1927)/III/Б/Зьмітрок Бядуля/Абразкі/Маці
| ← Бяссоннасьць | Маці Абразок Аўтар: Змітрок Бядуля 1927 год |
Ці я вінават? → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: Маці (Бядуля). |
Прапануем да спампаваньня!
Маці.
Доўга брыў я па чужых людзях, далёка ад роднай вёскі сваей. Доўга ня бачыў я знаёмых і блізкіх мне людзёў, ня чуў родных, сумных песень…
Нацярпеўшыся, заўсёды адзінокі ў цяжкай працы сваей, я ўздыхаць нават сароміўся, бо чужыя людзі асьмяялі мяне з ног да галавы. Ня то, што з парванай бравэркі[1] маей жартавалі, але і з праўдзівай душы маей…
Я цярпеў і маўчаў.
Як цяжарная гіра, схіліла крывавая крыўда мой крыж; мозг[2] у касьцёх маіх высах. Нешта смактала кроў маю, і чуў я нейкі голас таемны ўпоўначы:
— Маці старая кліча цябе, чакае пястуна свайго. Па начах ня сьпіць, ды ўсё плача: чаму ты аб яе забыўся? Чаму ты яе пакінуў? Тваё поле не арана, благія суседзі каменьнямі закінулі межы твае. Нават цыганоў ахвота не прабіраець пераначаваць у пустцы тваей…
Хадзі!.. маці старая завець[3] цябе дамоў у родны куток… Яна сьлязьмі сваімі абмые твае крывавыя раны… Сівымі валасамі прыкрыець апухшыя ногі твае і прытуліць цябе…
Вырваўся месяц з-за блакітнай хмаркі, і яшчэ сумней зрабілася мне…
Павесіў я торбу на плечы, тужэй аперазаўся, убіў новы цьвек у свой новы кій і павярнуўся тварам схудалым[4] да роднага краю… Разьлезьлі атопкі[5] мае, ногі мае аб вострыя каменьні калечыліся…
Але кожны кавалак дарогі ўліваў нейкую жудасную асалоду ў душу няшчасную маю, бо з кожным часам блізіўся я да сонейка майго, да маці маей, да ўбогай вёскі, дзе я радзіўся…
І пагоды і непагоды панавалі над небам…
Зайшло сонейка, ды ўзноў узыйшло. Іграў пастух у трубу, дамоў жывёлу гонячы і ў поле гонячы…
Вось, дзякаваць богу, знаёмы, шырокі гасьцінец… Вось тая самая бярозка ля крушні[6], той самы ўзгорак, дзе жвір капалі, той самы хмызьняк ля выгана.
Людзі едуць з поля — мяне не пазнаюць. Кажу — „Дзень добры!“ — маўчаць.
Нейкім агнём напоўнілася душа мая, нешта сьпёрла я ў горле, вочы туманам пакрыліся, убачыўшы рабункі ў гаспадарцы маёй. Дзікі крык зарэзанага вырваўся з грудзей маіх, і ў няпрытомнасьці абхапіў я дрыжачымі рукамі стары, абросшы мохам крыж, каторы ўжо нязьлічаныя годы стаіць на ўзгорку сярод вёскі…
Яшчэ, як я малым хлопцам гусей пасьвіў у ваднэй зрэбнай кашулі, быў ён ужо гэткі стары. Цяпер на старасьці лет толькі ён адзін прыймаець мяне, нібы дзіцянё сваё… Яшчэ бліжэй прытуліўся я да яго анямелы…
Ой, вялікая ахвяра людзкога беспатольнага гора… Толькі ты плаціў каханьнем за крыўду і зьдзекі…
На шмат крыжох ужо мучылася сэрца маё акрываўленае… Шмат разоў душа мая поўнай смагай піла горкі напітак атручанай несправядлівасьці…
Шмат могілак выкапаў я ў грудзях сваіх для нявыпаўненых маладых жаданьняў і цяпер бяз нічога астаўся…
Доўга я плакаў пад старым крыжам у роднай убогай вёсцы, пакуль ужо і людзям надаела стаяць і дзівавацца, і сабакам брахаць надаела…