Цені на сонцы (1930)
← Устаноўка (1930) | Цені на сонцы Паэма Аўтар: Андрэй Александровіч 1930 год |
Нараджэньне чалавека (1931) → |
Іншыя публікацыі гэтага твора: Цені на сонцы. |
|
АНДРЭЙ АЛЕКСАНДРОВІЧ
ЦЕНІ НА СОНЦЫ
ПОЭМА
БЕЛАРУСКАЕ ДЗЯРЖАЎНАЕ ВЫДАВЕЦТВА
МЕНСК — 1930
Уступ
правіцьУСТУП
если-б
революция захотела
со счетов особых отделов
эту мелочь
списать в расход.
Владимир Маяковский.
Як ня славіць песьняй сакалінай |
Частка першая
правіцьЧАСТКА ПЕРШАЯ
1 Адзін быў з Меншчыны, 2 Другі герой… Няма тае дарогі, 3 Лагодна жыць! Як ня любіць сваяцтва? Сваяцтву гімн! Яно гняздо зьвівае, Славуты кум, дарогай камяністай Прагналі з Кіева, і зяць зазваў у Прагу. 4 І пяты друг: адкормлены случак, 5 Ня ў гэтым рэч, што сын ён іерэя, Былі часы, былі законы. І ўсё-ж ня ў гэтым рэч. Сука шызая княгіні Радзівілы — Сваё дзіцё ад недагляду сохла. — О, рукі хамскія! Ніжэй схіляйце карак… — О, ня прымаць яе! Хто прыме — прэч за ёю!.. Бясьсільлем кроў пакрыўджаная стыне. Шчанё аплакалі, і блізка ля тэрасы Наступным днём прэм‘ер праездам бачыў, 6 Капейку да капейкі, Імкнемся ў родным краі Мы ўзводзім рыштаваньні — А колькі хлебаедаў Эх, людзі, людзі-п‘яўкі — Даем мы ім спэцстаўкі, — Таварышы, браточкі, Капейкі дарагія І хочацца часьценька, 7 Ідзем наперад мы, і цені з намі йдуць. І як хораша было-б яно цяпер! Руку таварыша, як любы свой багнэт, |
Частка другая
правіцьЧАСТКА ДРУГАЯ
1 Рынуўся лёд. Затрашчалі масты. 2 У браме, ад зор і да зор, 3 Шырокая вуліца, гоман вясновы. Сыплюцца іскры, як быццам з ракеты, А вецер напружана зрэбнаю хусткай — Шырокая вуліца… Колькі народу! Народу набралася — проста ня зьлічыш, Купаецца ў хвалях жывой акварэлі 4 І да айсора пачысьціць гамашы Замежны капэлюш — поэт няпрызнаны, Аднойчы казаў ён, — радзіма краіна — О, гэта ўяўленьне! Ня хутка бярлогам Па-мойму, дык іншае зьменіць прастор. — Паверце і мне, гэта толькі крык Паглядвае скоса дый зьдзіўлена гэтак 5 І тут-жа ў браме 6 І зяць надумаў свой сьцізорык навастрыць, Праменьні ўюцца ў цёмна-рыжай барадзе… Поэт з фотографам да цесьця падышлі, І тут жа песьню ціхую — Дый на сто адсоткаў Усяго патроху, Хоць рубля на цуда Што-ж, браточкі, будзе? Узрывай, паводка, А горад крынічыць О, як цудоўна! Поэзія славы! На спацары з цесьцем 7 Былі-жылі на сьвеце два браты, 8 Этнограф, — (О, бедная краіна!..) Цяпер этнограф досьледы праводзіць ён атрымоўвае з нагрузкаю аклад. Эх, дыплёмат! Эх, бедная краіна, 9. Над горадам сьцелецца змрочны шаль, — Вязуць падарункі: доцэнт сэрвіз, На выдутых шынах рамізьнік па бруку Пэнснэ праціраючы, вэтэрынар Запрошан фотограф. Долю сваю Аванс атрымаўшы пад свой гонорар, А доктар імкнецца пабіць рэкорд: Сьцішыцца ў горадзе змораны тлум, — 10 Полымем зор — Мне, б‘ачце, скідку, Маланкай дадому прыбег ён сярдзіты, Ён не запрошан… А славіў у друку — Расіец заўзяты ў расійскім парадзе, Крытыкам стаў пролетарскай культуры, Час прабягаў… Злосьцю паколаты, Затым падлічаў ён запасы даляраў, Лёг у пярыну і помстаю лютай А не, калі справа ня гэтак паверне, 11 Асабняк. Закрыты вакяніцы. Ужо, як водзіцца, заўсёды ў кожным доме Гадзіньнік стрэлкі ўгору падганяе, Сястра доцента йграе на роялі. Яна спыталася і ціха так, таемна: Твой верш, ён, праўда — мой, На беразе Чорнага мора Рассыпаў я думкі сузор‘ем. І як не маліцца прасторам А вечар запальвае зоры І грамада да поэта, адразу, — — Прадэклямуйце! Прыемна гарэць у агні хараства. „Пад сонцам, сям‘ёю нязрушнай Мы — дзеці багатых традыцый, О, мы непадступны, як скалы, Ніякай рукою брыдотнай — О, як цудоўна! |
Частка трэцяя
правіцьЧАСТКА ТРЭЦЯЯ
1 На небакраі глыбока-глыбока Хай гэта вобраз контролю, надзора… Завулкам зялёным — Мо‘ пачуеце доцэнта Тэрмін пройдзе ў цьмянай славе, Многа ў нас такіх зьбярэцца. З нашай мовы скажа слова… Як каромысла, на носе Шэсьць казырных — выйгрыш мірны, І раптам песьню абарвала, — Хто-ж гэта, хто? — Пэўна куму сваяк? закурыў замежную цыгару Сярод гурмы юнацкай І расказваў злосна, — Слухайце! Раён, затым акруга… Вярнуўся ён, як крытык, Расьце, расьце поэзія, Поэта-романіста … Зірнула сонца яснае Амэрыкан кар‘epa! І выкшталцоны шляхціц і тон, А ў кума імяніны, Стаіць Fiat-машына, — Лілі мы кроў, змагаліся, А з вечарынкі чуецца: А зоры, 2 Двурогі месяц зваў на сход А шустры зорны маладняк Ліюцца песьні, і „кадрыль“ Зор атрад свой сьмех ліе, І раптам, ценьню ля аўто, Чакай, гэрой, ты будзеш наш. 3 Туманнымі пальцамі хмар Няветліва восень прыйшла. Паперадзе ўхутаны поп І ён за свае за правы Папоўскі сынок, як друг, Прыдушаны грудзі зямлі. 4 Зазвычай, як году ня стане, Жыцьцё мае тысячы шчылін… Маліся за здравых і мёртвых, І ён-дзе падмажа, дзе зьліжа, Сягаючы „праўдай і верай“, Чыннасьць грамадзкая вабіць: 5 Окупаваны Артыкул друкуе У горад і ў вёску За гэту прысягу, Дзе трэба — лі сьлёзы, 6 Нацполітыка маршала 7 Злоты надбавяць, — — Выхаваньня А каб лягчэй Новая праца Расійскі эсэр Стаў неадменным Знаёмства заводзіць А неўзабаве з эсэра 8 Усё пайшло на злом, на свалку. А з завулку гулка-конны, 9 Працоўныя гораду воляй авіты, Паводкай прадвесьні Праменьні, як дзеці, На мітынг з колёнай 10 Кожны шукае Тут лёгка дазнацца, Як ліст той асеньні, І хітра, як-небудзь, Дзе трэба — лі сьлёзы, Вось так і чырвоным 11 Як людзі, мінаюць Зрух Беларусі Праца ўзяла бальшавіцкі ход! А сэрца балюча парой зашчыміць, |
Эпілёг
правіцьЭПІЛЁГ
Разьлівам Фабрыка — полк. На межы — Фабрыка — полк. Тварцоў Фабрыка — полк. За сьпеў Крык Нетраў Рух Поле, Ў добры час! Працуй, краіна, г. Менск. |
ТАГО-Ж АЎТАРА
Па беларускім бруку — вершы. БДВ — 1925 (разыйшлася). Па беларускім бруку — вершы. БДВ — 1928. Выданьне 2-е. Сутарэньне — апавяданьні. Выданьне „ЦБ Маладняка“ 1925. (разышлася). Паўстанцы — поэма. Выданьне „Чырвоная Зьмена“ — 1925 (разышлася). Прозалаць — вершы. Выданьне „ЦБ Маладняка“ 1926. (разышлася). Угрунь — вершы. БДВ 1927 (разышлася). Угрунь — вершы. БДВ 1928. Выданьне 2-е. Фабрыка сьмерці — вершы. БДВ 1929 (разышлася). падрыхтавана да друку Нараджэньне чалавека — роман. |
Гэты твор знаходзіцца ў грамадскім набытку ў Беларусі і ЗША, бо тэрмін абароны выключнага права, які доўжыцца на тэрыторыі Беларусі 50 гадоў, скончыўся.
Падрабязней гл. у дакументацыі.