I. Лекары і лекі, II. Два жаніхі (1925)/Лекары і лекі
| Лекары і лекі Камэдыя Аўтар: Адам Бабарэка 1925 год |
Два жаніхі → |
Прапануем да спампаваньня!
ЛЕКАРЫ І ЛЕКІ
КОМЭДЫЯ Ў 1 ДЗЕІ
АСОБЫ:
|
Бацька. |
ЗЬЯВА 1.
Дзея адбываецца ў вёсцы, у хаце звычайнага селяніна.
Бацька і Маці.
Бацька
(ляжыць на ложку, стогне).
Ай-ай!
Маці
(стараецца каля хворага, падаючы розныя лекі).
Або-о-о, што-ж гэта табе зрабілася? Гэткі быў здаровы і захварэў. На, выпі, суседка гэтым лякарствам свой жывот лячыла.
Бацька
Можа яно з вадой даецца?
Маці
Ды гэта-ж ўсё роўна, абы ў жываце было.
(Дае лякарства).
Бацька (трошкі надпіўшы).
Здаецца-б усё, што хочаш, выпіў, абы жывот толькі перастаў балець.
Маці
Можа табе з урокаў зрабілася? Можа хто благім языком што сказаў або ня добрымі вачмі паглядзеў на цябе?
Бацька
А хто яго ведае.
Маці
Дык я грамнічкай абнясу — можа палягчае. (Жвава запальвае грамнічную сьвечку; — сьвечка ў драўляным футараліку — і абносіць тры разы кругом хворага; за кожным разам плюе тры разы). А цяпер дам сьвянцонай вады. Усё-ж боская моц павінна разагнаць чартоўскую сілу. (Дае сьвянцонай вады).
Бацька
Фу, якое нясмачнае лякарства. (П‘е ваду). Хутчэй-бы сын прыехаў, а то памру і ня ўбачу. Ой, неяк у жываце пачало пячы.
Маці
Што ты, бог з табою? Чалавек ад глупства не паміраў. А лякарства папячэ і перастане; тымчасам і сын прыедзе. Сам-жа старшыня яму гаварыў па дроце ў горад.
Бацька
Ой-ой-ой! Ой, трудненька! Пазвала-б ты гэту знахарку, Антолю.
Маці
Ды я ўжо яе звала. Абяцалася прыйсьці, ды ня ведаю, чаму марудзіць.
Бацька
Ой-ой! Што-ж гэта за хвароба такая? Ці не паслаць за доктарам, можа-б ён што парадзіў?
Маці
Нашто той доктар? Што ён ведае? Ат, абы браць грошы. Лячыў-жа Сымоніху, а яна і памерла. Усё залежыць ад бога; бог знае, што баліць у чалавека, а доктар у сярэдзіну не залезе вачыма. Вось памалюся, можа бог пачуе. (Становіцца на калені перад абразамі — моліцца).
ЗЬЯВА 2.
Тыя-ж і Знахарка.
Знахарка
Ну што, як хворы?
Маці (устаўшы).
А-а, Антолька! Ды вось мучыцца. Што ні рабіла — нічога не памагае.
Знахарка
А я можа вылечу. (Дастае зёлкі, запальвае, абкурвае кругом хворага тры разы і нешта шэпча).
Бацька
Ой, вылечы, Антолька, нічога не пашкадую.
Знахарка
Ды мне многа ня трэба. Ат, рубля якога дасьцё за зёлкі ды і ўсё тут, а фатыгі я ўжо ня лічу, абы паздаравеў толькі.
Маці
А ці ня дорага рублёўку?
Знахарка
Ня скупецеся, здароўе даражэй. А зёлкі я ў жабрака за сала выменяла. Казаў — надта здалёк — аж за Амэрыкай ёсьць сьвятая гара, Афонская празываецца, — дык аж адтуль.
Маці
Ну што-ж ты зробіш, лячыць-жа трэба. Абы памагло толькі. (Дастае грошы і дае).
Знахарка (узяўшы грошы).
Хто яго ведае, можа такі грэшны, што нічога і не паможа, дык маёй віны ня будзе. Вады памоўленай дарма дам. (Бярэ ў кубак вады, жагнаецца і кубак жагнае некалькі раз, пашаптаўшы, дае хвораму піць). На, глыні тры разы.
Бацька
(выпіўшы, папярхнуўся і абліў знахарку).
Цьфу! Згінь ты, прападзі! Чаго ты да мяне прычапілася.
Знахарка
Гэта ты пра хваробу?
Бацька
Ну, пэўна-ж, не пра вас. Ой! О-ой!
Знахарка
Вось і мяне абліў; хвароба яшчэ пяройдзе.
Маці
Ты малітвай адгаворышся.
Знахарка
А можа, ня тут кажучы, нячысты дух прыстаў? Быў-жа надоечы п‘яны, а да п‘яных прыстаюць. Ксяндза пазваць-бы…
Маці
Быў і ксёндз.
Знахарка
Ну, дык гэта тут проста сапраўдная хвароба.
Маці (да хворага).
А што, ці палегчала?
Бацька
Ой!
Знахарка
Што-ж вы хочаце, каб адразу? Мо‘ пачакаўшы і пройдзе. А не паможа гэта, прынясу другое. Магу парадзіць вось яшчэ што (шэпча на вуха).
Бацька.
Ой, горача.
Маці
Памажэце, калі ласка, вынесьці яго на двор.
Знахарка і маці
(бяруць, хочуць вынесьці на двор, але ніяк ня могуць, толькі з ложка сьцягнулі).
УВАГА:
Тут даецца поўная фантазія рэжысэру: як да дзьвярэй дацягнуць і зноў да ложка, так разы са два. Потым на ложак — вяроўкай і г. д. Урэшце, змарыўшыся, накрылі на падлозе. Як крыкне хворы — горача, цягнуць да дзьвярэй; як крыкне — холадна, цягнуць да ложка.
Маці
Фу, змарылася. (Села адпачыць на падлозе).
Знахарка
І я таксама. Што-ж, каб ня быў хворы, можа быў-бы лягчэйшы. (Села ля хворага на падлозе).
Маці
Што тут рабіць? Трэба клікнуць каго-небудзь.
Бацька
Трошачкі як-бы лепш.
Знахарка
Можа яшчэ пацягаць? Не, гэта ад майго лякарства.
Маці
І я-ж таксама давала.
Бацька
Ой, ратуначку! Яшчэ горш стала, як было.
Знахарка
Вось, гэта ад вашага лякарства горш зрабілася.
Маці
Хто яго ведае, усё зьмяшалася.
Знахарка
О, сваім лякарствам папсулі, а цяпер скажаце, што маё не памагло.
Маці
Пэўна, тваё лякарства нічога не памагло, калі горш зрабілася. Толькі любіце браць грошы!
Знахарка
Дык што-ж я, павашаму, зьдзірніца якая-небудзь, ці што? Добры інтэрас: заместа дзякуй, дык яна аблаяла. (Устаўшы). Чакай-жа! зраблю так, каб ён ніколі не паправіўся!
Маці (устаўшы).
Пашла вон з мае хаты! (Ідзе, выпіхаючы да дзьвярэй знахарку).
Знахарка
(Выкручваецца і выпіхае да дзьвярэй гаспадыню. Так некалькі разоў, з лаянкай).
Бацька
Ай, паміраю.
Маці і Знахарка
(кідаюць біцца).
Маці
(бярэ грамніцу, запальвае і абносіць хворага).
Ой, што-ж гэта будзе-е-е? (Плача). Як-жа гэта я буду жыць без гаспадара-а-а?
Знахарка
Сорамна нам біцца і грэх, калі чалавек памірае. Трэба лепш богу памаліцца. (Становіцца на калені каля хворага і моліцца).
Бацька
Ай! Хутчэй-бы сын прыехаў, можа-б ён доктара прывёз.
Знахарка
Калі нічога не памагае, дык гэта хвароба, мусіць, ня тутэйшая.
Маці
Кажуць-жа, што цяпер нейкая гішпанка ходзіць, дык можа і яна?
Голас за сцэнай
Тр-р-р.
Маці
Вось, можа і сын? (Бяжыць да акна глядзець). Ну, так — ён. І яшчэ нехта з ім. (Падышла да хворага).
Знахарка (села ў куточку).
ЗЬЯВА 3.
Тыя-ж, Сын і Доктар
Сын
(кідаецца да бацькі.)
Што, памёр?!
Маці
Не, толькі вось мучыцца.
Сын
Чаму-ж на падлозе?
Бацька
Сынок мой!
Сын
Трэба падняць на ложак.
Маці
Ды гэта мы хацелі вынесьці яго на двор.
Сын
Ды хвораму можна… (Гаворыць на вуха).
Маці
Ды не. Яму горача і млосна зрабілася, дык мы з ложка сьцягнулі, а палажыць ня здужалі.
Сын
Будзьце ласкавы, доктар, памажэце палажыць на ложак. (Кладзе бацьку на ложак).
Доктар
(палажыўшы хворага на ложак).
Што баліць?
Бацька
Ды мне ўжо троху лепш ад радасьці зрабілася, як сын з вамі прыехаў.
Доктар
А ўсё-такі, што баліць?
Бацька
Жывот.
Доктар
Што вы елі?
Бацька
Я нічога ня еў, толькі піў самагонку.
Доктар
Даўно?
Бацька
Учора. І вось, аж да сягоньня пот халодны выступае. Ці не самагон гэта благі, што наскрозь праходзіць? Ох, трудненька!
Доктар
Вы жывот не прастудзілі?
Бацька
А хто яго ведае.
Доктар
А ўспомніце, дзе вы маглі прастудзіць?
Бацька
Можа п‘яны заснуў жыватом уніз на зямлі.
Маці
Бач ты яго, а мне казаў, што спаў у суседа.
Доктар
Давайце гарачай вады ў бутэльку.
Маці
Я зараз прынясу, у той хаце ёсьць. (Вышла).
ЗЬЯВА 4.
Тыя-ж бяз Маці.
Сын
Ну, што з ім?
Доктар
Думаю, што нічога сур‘ёзнага. Ад прастуды — спазмы жалудка. Можа-б было і вельмі дрэнна, каб я ня прыехаў. (Да хворага). Вам робіцца холадна і горача?
Бацька
Не, мне робіцца горача, а потым холадна. Але адкуль вы ведаеце, як вы ўгадалі?
Доктар (усьміхнуўшыся).
Даўно баліць?
Бацька (зьдзівіўшыся).
Як, вы і гэта хочаце ўгадаць?
Доктар (усьміхнуўшыся).
Ды я ня ўгадваю, а пытаюся.
Бацька
З ночы баліць, здаецца, яшчэ й пеўні ня пелі.
Доктар
Чаму-ж доктара раней ня звалі? Вы-ж бы маглі памерці, каб я ня прыехаў. Магло здарыцца запаленьне — і капут.
Бацька
Ды мы ўжо звалі: і ксяндза, і знахарку; лячылі розным зельлем і лякарствамі. Мне мучыцца ня хочацца, а памерці я гатоў.
Доктар
Чаму?
Бацька
Гэткія людзі цяпер сталі — бога адракаюцца; вось так і сын мой: нейкі нячысты дух у яго ўбіўся. І люблю я яго, а вось за гэта — дык не глядзеў-бы.
Доктар
Дык што-ж вам да таго, як людзі робяць? Яны-ж гэтым вам не перашкаджаюць? Малецеся сабе колькі хочаце. А сын ваш, каб спадзяваўся на бога, дык не прывёз-бы мяне і вы-б памерлі.
Бацька
Трудна нам цёмным усё зразумець.
Сын (сам сабе).
О, цемната, цемната! Калі-ж ты згінеш? Як трудна яе выгнаць. Але усё-ж я веру і моцна веру, што яна згіне! Яна ўжо корчыцца пад ударамі навукі; толькі трэба праца, бо бяз працы нічога само ня робіцца. (Да бацькі.) Вы-ж ведаеце, тата, што ні разу вам ні сьвянцоныя зёлкі, ні шэпты і ні малітва — ні разу не памаглі. Дык ці не пара адкінуць веру ў боскую моц, якую вам увагналі папы ці ксяндзы, або шаптуны розныя? (Убачыўшы знахарку). А-а! Як маецеся, цётачка, пэўна, і вы памагалі. (Вітаецца).
Знахарка
Ды што-ж я? малілася, ды і ўсё тут.
ЗЬЯВА 5.
Тыя-ж і Маці.
Маці
(аддаючы бутэльку доктару).
Наце-ж. Я і сьвянцонай сюды троху капнула.
Доктар
(Кладзе на жывот хвораму).
Сьвянцоная тут не паможа.
Маці
Ого, усё-ж боская моц.
Доктар
Тут важна, каб была гарачая.
Маці
Вось дзякуй, што сказалі, цяпер заўсёды буду гарачай прыкладаць як забаліць жывот.
Доктар
Ого! у жываце многа можа быць хвароб, і вы, не навучыўшыся, не пазнаеце якая і ня будзеце ведаць, чым лячыць. (Прыкладае на жывот бутэльку).
Маці
Адкуль-жа вы ведаеце? у жывот-жа ня глянеце?
Бацька
Ото-ж дзякую. Ужо лепш робіцца.
Доктар
Вось ведаў і заглянуў. Калі трэба, усё ўбачым.
Маці
А я думала, што ўсе жыватовыя хваробы можна лячыць адным толькі жыватовым лякарствам. Вось я яму і давала.
Доктар
Што-ж вы яму давалі?
Маці (дае бутэлечку).
Вось гэта. Суседка хварэла на жывот, дык засталося. Дарма дала.
Доктар (бярэ бутэлечку).
Глядзеце, як вада астыне, гарачэйшай налеце.
Маці
Куды наліць?
Доктар
У бутэльку і прыкладайце да жывата. (Разглядае бутэльку). Гэта лякарства ад язвы жалудка і ўжо вельмі старое, сапсутае. Выліеце зараз. (Аддае бутэлечку). У жываце не пячэ?
Бацька
Пячэ трохі
Доктар
Вось бачыце, якое вы глупства робіце? Вы-ж маглі атруціць яго. (Садзіцца за стол і піша рэцэпт). Чым-жа вы яшчэ лячылі?
Маці
Памялом курыла, вады сьвянцонай давала, грамнічкай абносіла, ды і сьвятым зельлем з намаўлянай вадой.
Сын
Эх, мама, калі вы паразумнееце? Калі перастанеце верыць, што бог дае хваробы і здымае? Вы бачыце, што ні сьвянцонае, ні сьвятое не памагло і не паможа. Вы-ж бы так маглі на той сьвет бацьку адправадзіць.
Маці
Ды і доктар бяз боскай дапамогі ня вылечыць.
Сын
Гэта бог, бяз доктара ня можа вылечыць. А вам усюды хочацца боскую моц тыкаць. Дрэнна, што ніхто не прачытае сялянам лекцыі, якія ёсьць хваробы і чым іх лечаць, якія ёсьць лякарствы, з чаго яны робяцца і колькі іх. А то вось яны думаюць, што ёсьць толькі два лякарствы ад усіх хвароб — парашкі і рыцына.
Доктар
А як вы думаеце, цётка, няўжо-ж нас вучаць некалькі гадоў толькі дзеля таго, каб мы ведалі даваць толькі два лякарствы ад усіх хвароб?
Сын
(паглядзеўшы на бацьку).
Сьпіць.
Маці
Можа памёр? (Падходзіць, глядзіць хворага).
Доктар
Не чапайце, няхай сьпіць. Вось маеце рэцэпт. Будзеце прыкладаць да жывата…
Маці
Гэту паперку да жывата?
Сын
(адвярнуўшыся, ціха сьмяецца).
Доктар
(усьміхнуўшыся).
Не паперку, а тое лякарства, якое дадуць у аптэцы па гэтай паперцы. Там будзе і мікстура і на рэцэпце напісана што рабіць.
Маці
Мек… мек… скура.?
Доктар
Мікстура.
Маці
Стура… стура… Дык вось я хачу, каб і на мек… стуры было таксама напісана што рабіць, бо я яму рэцэпт дам, а мек-стуры ня буду ведаць, як даваць.
Доктар
Рэцэпт — гэта не лякарства, а паперка, на якой будзе напісана, як даваць лякарства.
Сын
Ня дзівецеся, доктар, што паперу тут прымаюць за лякарства. У нас ёсьць шаптуны, якія даюць хворым выпіскі-на масьле або на паперы, і вось тую малітву, якая будзе там напісана, — трэба зьесьці.
Доктар
А-а! Вось яно што! Ну, глядзеце-ж, не ганецеся за тым, каб адразу паправіўся, даючы адразу ўсё лякарства (як гэта бывае, хоць і рэдка). У кожным выпадку, завеце доктара. А то склікаюць знахароў, якія ня лечаць, а горш псуюць здароўе, і калі ўжо чалавек канае — завуць доктара; а потым дзівяцца і кажуць, што і доктар не памог. Хваробы не запушчайце.
Маці
Ды як-жа яе не запушчаць, калі вось у мяне баліць нага, а доктар, які нядаўна прыяжджаў у вёску лячыць каня — яго прозьвішча, здаецца, вэртынар, — дык вось ён казаў, што трэба рэзаць. Дык як-жа гэта, жывое цела?
Доктар
Пакажэце нагу.
Маці (паказвае).
Мне замаўлялі, і я сьмятанай мазала.
Доктар (глянуўшы).
Кладзеце сагравальны компрэс, калі ўскрыць ня хочаце. Толькі не застужвайце.
Маці
А што гэта компрэс? Нешта прэснае?
Доктар
Сын вам скажа. Ну, я еду. (Да сына). Вы са мной?
Сын
Я вас папрашу, калі ласка, па дарозе аддаць гэты рэцэпт у першую аптэку, а я, пачакаўшы, на сваім кані за лякарствам зьежджу. Усё роўна я на сягоньня са службы адпрасіўся, дык пакуль што пабуду гадзінку дома.
Доктар
Добра. Гэта мне ня трудна. У маім раёне праца невялікая. Ад‘яжджаю.
Сын
Дзякую вам, доктар.
Маці
Пане доктар…
Доктар
Я — ня пане.
Маці
Я хацела спытацца, што можна даваць хвораму есьці?
Доктар
Можна ўсё, як прыдзе апетыт.
Маці
А калі ён прыдзе?
Доктар
Спытаецеся хворага. (Да сына). Рамізьніку вы заплацілі?
Сын
Ах, выбачайце. (Вышаў).
Доктар
Бывайце здаровы! (Вышаў).
Маці
Шчасьлівенька. Дзякую-ж вам за ўсё.
ЗЬЯВА 6.
Тыя-ж бяз сына і доктара.
Знахарка
Падумаеш, якая навука! Бутэлькі з гарачай вадой. Гэтак і я патраплю.
Маці
Але чаму-ж ты гэтак не зрабіла?
Знахарка
Каб ведала, што з прастуды, дык такога-б гарачага лякарства дала, што аж жывот аблез-бы.
Маці
Дык вось і важна пазнаць хваробу.
Знахарка
Ды што тут пазнаваць, баліць і ўсё тут. А сьвянцоная або намаўляная вада са сьвятымі зёлкамі ад усяго памагаюць. Вось тут маё і памагло.
ЗЬЯВА 7.
Тыя-ж і сын.
Сын
Сьпіць?
Маці
Сьпіць
Сын (ціха).
Гэтулькі сораму праз вас.
Маці
А што я благога зрабіла?
Сын
О, вёска, вёска! Ты гінеш у цемнаце. Сьвету ў вёску, болей сьвету!
Знахарка
А праўду ён кажа. Каб завясьці нам электрычнасьць, можа-б відней было?
Сын (да сябе).
Літаратуры трэба, газэт.
Маці
А што гэта — літаратуры?
Сын
Гэта — кніжкі.
Маці
Бач, пагарадзкому ўсё інакш: у нас — кніжкі, а там — літаратура.
Сын
Не, трэба кідаць на нейкі час горад. Трэба папрацаваць крыху на вёсцы. Шкада братоў. Эх, знахароў, шаптуноў паганю!
Знахарка
За доктарам не набегаецеся, а знахарка заўсёды блізка.
Сын
Знахарка так патрэбна, як пры кашлі колкі ў баку або вецер пры марозе. Мама! я зараз пайду рыхтаваць воз, а вы, як прачнецца тата, клікнеце мяне. (Вышаў).
ЗЬЯВА 8.
Тыя-ж бяз сына.
Знахарка
Ой, востры на язык твой сын стаў.
Маці
Паразумнеў крыху ў горадзе.
Знахарка
Што-ж гэта, у горадзе розум на вуліцы валяецца? Распусьціў язык ды і ўсё тут!.. Трэба і мне йсьці; досыць я тут у вас насядзелася. (Адыходзіць).
Маці
Дзякую-ж і табе за ўсе турботы.
Знахарка.
Няма за што. Мне абы добрым людзям дапамагчы, і ўсё тут.
Бацька (ачнуўшыся).
Дайце што-небудзь зьесьці.
Маці
Доктар казаў, што ня можна даваць есьці, пакуль ня прыдзе апетыт.
Бацька
А калі ён прыдзе?
Маці
А я ня ведаю. Доктар казаў цябе спытацца.
Бацька
А хто ён, я зусім такога ня знаю.
Знахарка
Трэба пачакаць, можа прыдзе. А то сына спытайцеся, хто гэта такі, можа ён яго знае і прывядзе сюды?
Бацька
У жываце нешта нядобра.
Знахарка
Трэба даць выпіць сьвянцонай солі з попелам, ўсё тут.
Маці
Калі-ж я ня маю.
Знахарка
Я прынясу і дорага не вазьму. (Вышла).
ЗЬЯВА 9.
І тыя-ж без знахаркі.
Бацька
Нешта сьпіна крыху баліць. Прынясі яшчэ гарачых бутэлек штук некалькі, каб не хадзіць лішні раз.
Маці
А ты ляжы і не ўставай, каб не пашкодзіла. Я зараз прынясу бутэлькі.
Бацька
А дзе сын?
Маці
Пашоў каня рыхтаваць — ехаць у горад за лякарствам. Пэўна, зараз прыдзе. (Вышла).
ЗЬЯВА 10.
Бацька
(устаў з ложка, пацягваецца).
Збрыдла ляжаць. Я рад, што жывот перастаў балець. (Перашоў і сеў на зэдлік). І якой толькі трасцы мне ні давалі, нічога не памагала. А тут, на табе: гарачае шкло з вадою. Хто-б мог дагадацца? Дзіўная навука. Гэта-ж, каб ня доктар, замучылі-б бабы сваім зельлем. Ну, ужо ніколі знахарак не паслухаю, хіба сьвянцонай солі з попелам вып‘ю, тут-жа заразы няма.
ЗЬЯВА 11.
Бацька і Маці.
Маці (нясе тры бутэлькі).
Чаго-ж гэта ты ўстаў?
Бацька
Збрыдла ляжаць, дый сьпіна балець пачала. Прывяжы да сьпіны другую бутэльку.
Маці (прывязвае).
Во, як нядобра піць бяз жонкі.
Бацька
Дык і ты гэткай хваробы захацела?
Маці
Ды не, я-бы цябе дамоў зацягнула.
Бацька
Якраз, п‘яная-б ты ведала куды цягнуць трэба! Во стала ў нагу калоць, кладзі на нагу бутэльку.
Маці
Вось нейкая нядобрая хвароба. (Вяжа бутэльку да нагі).
Бацька
А калі хвароба добрая бывае?
Маці
А бывае лепшая за гэту.
Бацька
Каб яе немач, ужо ў галаву пашла. Давай на галаву бутэльку.
Маці
Гэта яна ад гарачых бутэлек кідаецца ва ўсе бакі. (Прывязвае да галавы чацьвертую бутэльку). Вось табе і доктар, парадзіў, як з жывата выгнаць, а як зусім прагнаць — не сказаў, і яна, чорт ведае, колькі часу па целе будзе швэндацца.
ЗЬЯВА 12.
Тыя-ж і Сын.
Сын
А-а-а! Чаго-ж вы, тата, усталі з пасьцелі? Што-ж гэта вы так паабвязваліся?
Бацька
Хваробу бутэлькамі ганяю.
Сын
Ну, я зараз еду па лякарства.
Бацька
Ты ня ведаеш, сынку, калі гэта апетыт прыдзе?
Сын
Адкуль-жа я магу ведаць?
Бацька
А доктар табе нічога не казаў?
Сын
Не. Ды адкуль-жа доктар можа ўгадаць? Гэта вы павінны знаць.
Бацька
А ці ня можна без апетыту есьці?
Сын
Пашто-ж сябе гвалціць, калі ня прышоў апетыт. Вы-ж павінны гэта ведаць.
Бацька
Ды адкуль я магу ведаць, калі я яго і ў вочы ня бачыў.
Сын
Каго ня бачылі?
Бацька
Ды апетыт той.
Сын
Ха-ха-ха!..
Бацька
Сьмяешся. Есьці хочацца, аж жывот баліць, а ты чакай апетыту. Чорт яго ведае, калі ён прыдзе.
Сын
Ха-ха-ха!.. Ды гэта-ж самы апетыт і ёсьць, калі есьці хочацца. Ха-ха-ха!..
Маці
Хто вас там ведае, як там у вас пагарадзкому? У нас так: есьці хочаш, дык і еж, а не чакай там пакуль прыдзе нейкі апетыт. (Дае есьці).
Сын
Дык і ў горадзе так.
Бацька
Дык нашто-ж выдумляць незразумелыя словы?
Сын
А гэта ўсё праз тое, што кніжак і газэт ня чытаеце.
Бацька (ядучы).
Ты вось кніжкі чытаеш, а палацаў не нажыў. Якім быў, такім і застаўся. Кніжка есьці ня дасьць.
Сын
Эх, тата, кніжкі чытаюць не дзеля таго, каб нажываць палацы ды нічога не рабіць, а дзеля таго, каб ня мучыцца і жыць палюдзку. Вось вы ня ведаеце таго, колькі вы траціце праз сваю цемнату, шкадуючы капеек. Каб чыталі кніжкі, можа-б не прапівалі столькі і не напіліся-б ды не захварэлі-б. А то маглі і памерці, каб ня я з доктарам. І колькі гіне людзей і жывёлы без сваячасовай дакторскай дапамогі; а на знахароў траціце, якія нічога не папраўляюць, а псуюць справу.
Маці
Ну, але ж сьвянцоным зельлем не пашкодзіш.
Сын
Ваша сьвянцонае зельле, што фіга ў нос, a то яшчэ горш.
Маці
Ідзі, ты, — мой сын, а глупства гаворыш.
ЗЬЯВА 13.
Тыя-ж і Знахарка.
Знахарка
Вось я прынесла гатовага яшчэ і намаўлянага. Выпіце — адразу ўсё разгоніць.
Сын
Што гэта?
Знахарка
Сьвянцоная соль ад жывата, з попелам.
Сын
Дайце сюды! (Адбірае кубак).
Знахарка
(бегае па хаце, не дае).
Заплаці, тады аддам.
Сын
А-а, дык вось хто цемнатой корміцца і людзей на той сьвет адправаджвае? Вон з маёй хаты! (Адабраўшы кубак і злавіўшы знахарку, льле ў рот лякарства). На-ж сама пакаштуй, як смачна. Еж без апэтыту.
Знахарка
(адплёўваецца, топае нагамі і пырскаецца).
Ой, матачка найсьвеншая, заступіся! Нячыстая сіла душыць!
Сын
Нічога, гэта сьвянцоная соль з попелам.
Бацька
Ага, мусіць, нясмачна? Дык як-жа я хворы піў-бы? (Сьмяецца).
Маці
(вырывае з рук сына знахарку).
Пакінь, што ты робіш?
Знахарка (вырваўшыся).
Ой, аж у сярэдзіне забалела. (Адплёўваецца).
Бацька
Старая, нясі гарачыя бутэлькі.
Сын
(за руку цягне знахарку вон).
Знахарка
(трымаецца за гаспадыню).
Маці
(трымаецца за бацьку).
Бацька
(трымаецца за стол).
Ой, бутэлькі паб‘юцца!
Усе
(крычаць, хто як можа).
Сын
(разам са сталом цягне ўсіх да дзьвярэй).
Якія лекары, такія і лекі!
Заслона.