Беларускі правапіс (1927)/Часьць першая/2

§ 2. Правіла 2. Перанос слоў
Падручнік
Аўтар: Язэп Лёсік
1927 год

§ 3. Правіла 3. Мяккі знак і апостраф. Нескладовае у (ў) у слове перад галоснымі →

Прапануем да спампаваньня!

§ 2. Перанос слова.

Правіла 2. Калі слова на пісьме не зьмяшчаецца ў адным радку, то часьць яго пераносіцца ў другі радок. Каб правільна перанесьці слова з радку ў радок, трэба правільна падзяліць слова на склады ды пераносіць толькі цэлыя склады: са-рока, са-ро-ка, ве-рацяно, вера-цяно, вераця-но.
Адгэтуль відаць, што аднаскладовыя словы для пераносу ня дзеляцца: дом, дзень, сьнег, стол.
Пры гэтым трэба трымацца наступных правіл:
1) адна літара не пакідаецца і не пераносіцца. Прыкладам, нельга перанесьці так: у-міраць, ста-ю, я-ма;
2) з дзьвюх аднакіх зычных адна пакідаецца, а другая пераносіцца: кон-на, закон-ны, дванац-цаць, збож-жа, суч-чо;
3) калі паміж дзьвюма зычнымі ставіць ь, то часьць слова з ь пакідаецца, а другая пераносіцца: пісь-мо, паль-цы, жыць-цё, галь-лё, насень-не. Таксама робіцца, калі ў сярэдзіне слова ёсьць й ці ў: хвой-ка, зай-чык, лаў-ка, галоў-ка;
4) злучэньне зычных разьбіваецца: крас-ка, каз-ка, салод-кі, цёп-лы, леп-шы, друж-ба, абяр-нуць; але дз і дж ніколі не разьбіваюцца, бо яны азначаюць адзін гук: гарадз-кі, дож-джык, але — ад-зімаваць, ад-жаць, бо тут выпадковае злучэньне гукаў „д“ і „з-ж“.
5) калі прыстаўка творыць склад, то яна аддзяляецца пры пераносе ад кораню: на-ступны, на-ткнуцца, па-стаяць, пры-ступіцца, раз-бор, але няможна перанесьці так: аб-ярнуць, бо тут няправільны падзел на склады; трэба — абяр-нуць;
6) пры пераносе слова ставіцца знак пераносу — рыска (-).

Практыкаваньне 3. Сьпісаць ды падзяліць рыскамі словы так, каб паказаць, як іх можна перанесьці.

Зямля, сонны, хвораст, мятла, лямпа, трынаццаты, пятніца, няпраўда, багацьце, каменны, сьмецьце, сусед, акуркі, крыльле, капелька, абвестка, салаўінае гняздо, нельга, дошка, сястра, разьвязаць, капуста, ласкавы, пастух. Дожджык, дожджык, перастань! Апусьцела поле. Чырвоны дзедзя па жэрдцы едзе (запаленая лучына). Роўнае поле. Знайка бяжыць, а нязнайка ляжыць. Дарожачка жоўтым лістам запала. Ой, у полі жыта капытамі зьбіта! Лепшы дома хлеб аўсяны, як на вайне пытляваны. Стаяла бяроза тонка да высока, на корань глыбока, на лісьце шырока. Чужая старана тугою арана, сьлёзкамі засявана. А што то за пташачка ў садочку пяе, адкуль яна, бедная, прычыты бярэ? Я хадзіла да броду па воду да пусьціла свой вяночак на воду.