Васількі (1914)/З бальнічнаго жыцьця
| ← Чэлавек | З бальнічнаго жыцьця Апавяданьне Аўтар: Ядвігін Ш. 1914 год |
Зарабляюць → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: З бальнічнага жыцьця. |
Прапануем да спампаваньня!
З бальнічнаго жыцьця.
Зьмеркалася. Візглівы вецер, якбы з вялікае злосьці, рваў апошніе з дрэў кляновых крывава-жоўтые лісты, круціў іх у паветры, кідаў аб мокрую брудную зямлю, ганяў з мейсца на мейсцэ, як аткрасаваўшае нікому непатрэбнае, ні на што нягоднае сьмяцьцё і, закруціўшы, як круціць вір на глыбіні, біў імі аб тоўстые, жоўтые сьцены, аб вялікіе памуцеўшые шыбы высокіх вакон гарадзкой бальніцы…
І ліплі крывава-жоўтые лісты да тоўстых сьцен бальніцы, якбы патслухаць хацелі, што чутно за імі, і ліплі крывава-жоўтые лісты да памуцеўшых шыб, якбы заглянуць хацелі…
Праз атчыненые дзьверы бальнічнай палаты № 2, высунуўся бледны твар, адна старана катораго была пакалечэна, распухлая і бліскучая, і, распусціўшы доўгіе полы вырудзеўшаго бальнічнаго балахона, ціха — бытцым нейкая мара, сунуўся, раз за разам шэпчучы сіплым голасам: № 17 канае… дзе служачы? № 17 канае…
Разаспаны паночны служачы лыпнуў вачыма, працёр іх кулакамі, пацягнуўся і падняўся с свайго мейсца.
— № 17? — спытаў знехаця.
— Але!
— Вось выбраўся! Супакою чэлавеку не даюць! І, мармочучы нейкую лаянку, падыйшоў да вакна, дзе стаяў крыж, абапал катораго былі непачатые ешчэ дзьве васковые грамніцы, выкруціўшы адну з іх, запаліў і паплёўся да канаючаго. Хворые карыстаючы з агню, прыкурывалі папіроскі, перакідываліся слоўцамі, іншые — на выздараўленьні — пад’жартовывалі: „проціў ночы, выбраўся, нябось, як раз трапіць да Абрагама на піва!“
— „Нябойся, ешчэ не выбраўся, атказаў другі, — як пачне збірацца, дык гатоў і прыпазніцца: па поўначы і Абрагам не прыймае — чэкай да заўтра! Вось чуеш, як хліпае…“
І праўда: з далёку — амаль не праз усю палатку — чутно было, бытцым пасьля доўгаго плачу, не заўсім супакаіўшэяся дзіця, раз за разам хліпала і хліпала, толькі да гэтаго хліпаньня час ад часу прыдучаўся нейкі скрыгат якбы сапсаванай машыны…
Так канаў чэлавек…
Біты з малалецтва сірата, гаротны праз увесь век свой працоўнік, і вось ужо калі жыцьцё выціснуло з яго апошніе сілы, высмактала кроў, высушыла апошніе мазгі, жылы выцягнула, цяпер гэта жыцьцё, бачучы, што з гэтаго чэлавека нема болей чаго выдушыць, — кінула его на бальнічнае ложка, мучыла яго доўгіе ночы, цэлые месяцы і наастатак, угледзіўшы, што гэты кусок надгніўшаго мяса гатоў ужо разваліцца, накінулася на апошніе мінуты канаючаго і здзекавалася… Так жэгнала жыцьцё замучанае ім цела і за пражыты супольны век, жэгнаючы, давала награду па свойму…
Так канаў чэлавек…
Служачы падыйшоўшы да ложка, над каторым вісела чорная бляха з надпісам № 17, нагнуўся, ўзяў за руку, разагнуў касцянеючые пальцы і ўткнуў грамніцу; але для гэтай рукі, што столькі цежароў перэцягала за свой век, цяпер, цяпер поцяжка было утрымаць цежар свечкі; схіснулася грамніца на голые высахшые грудзі і апошні раз прыгрэла тое мейсца, пад каторым чуць білася ўжо, даўней гарачае, сэрцэ.
Служачы падняў грамніцу, паправіў, і аднэй сваей рукой падтрымліваў і грамніцу, і руку уміраючаго чэлавека, патцягнуў аднэй нагой зэдлік і, прысеўшы, пачаў разказываць блізкім хворым, якіе былі заўчора хрэсьбіны ў свайго швагра.
Хліпаньне і скрыгат не сціхалі… Служачы, скончыўшы апаведаньне, глянуў на ўміраючаго, пашчупаў яго рукі і галаву і, махнуўшы рукой, загасіў грамніцу.
— Ня скора, ешчэ дасца: саўсім ешчэ цёплы і свечка ўся згарыць, пайду па над’зірацеля.
Ў скорасьці вярнуўся з над’зірацелем і кніжкай пад пахай. Над’зірацель падсеўшы да століка каля вакна, дзе міргатала лямпа, разлажыў кніжку і пачаў запісываць, мармочучы пад нос: „1909 года .. 23 дня, чэрнарабочый 49 лет воласці .. Сымон скончался в .. часов ...“ затрымаўся, але тут выцягнуў гадзіннік с кішэні, глянуў на яго і дакончыў пісаць: „Часов 9 вечэра“… „Ну, — абярнуўшыся да служачаго, сказаў над’зірацель, — цяпер палавіна дзевятай, даю, значыцца, яму паўгадзіны часу — хіба годзе — паспее; падасі яму грамніцу, а я пайду; ў адзінаццаць прыйшлю за ім насільшчыкаў па закону, — значыцца, — ў дзьве гадзіны“… Ізноў замігацела, грамніца, ізноў чутно было і хліпаньне, і скрыгат, але што раз радзей, што раз цішэй“.
Як увесь свой нядоўгі век быў паслухняны Сымон, такі ў гадзіну свайго кананьня астаўся паслухняным… начальству: ў дзевяць сканаў.
Служачы зняў з яго ўсю бялізну, і варочаючы з боку на бок цёплае ешчэ голае цела, палажыў тварам да гары, сьцягнуў рукі на грудзі, і прыкрыўшы ўсяго по́сьцілкай, занёс на мейсцэ грамніцу і пайшоў ізноў у свой кут дрэмаць…
Вецер гудзеў. Ліплі крывава-жоўтые лісты кляніны да памуцеўшых шыб бальніцы, якбы падгледзіць хацелі, што там робіцца…
На вакне, дзе быў крыж, стаялі абапал дзьве васковые свечкі: адна з іх непачынаная, другая крыху надгарэўшы, ўвесь знак, — уся нядоўгая памятка, што на сьвеце не стала аднаго чэлавека.