Дыямэнты беларускага прыгожага пісьменства (1919)/5/Бярозка
| ← Што сказау певень | Бярозка Апавяданьне Аўтар: Ядвігін Ш. 1919 год |
Гаротная → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: Бярозка (Ядвігін, апавяданьне). |
Прапануем да спампаваньня!
БЯРОЗКА.
Даждауся Лявон, што яго пацеха — Марыська — выцягнулася у гару, як тая маладая, гладкая бярозка. Ад хлапцоу адбою ні было і, хоць сэрца кроую аблівалася, а пара падыйшла замуж аддаваць.
Справіу Лявон вяселля, як мае быць: каб у сэрцы дзіцячым на доугія годы добрая памятка асталася і каб перад людзьмі сораму ні было; але як прыйшлося раставацца з дачуркай, — сплакауся бедны як бабер: быццым чуло сэрца нешта нідобрае. Ен і кажа ей на апошнім адвітанні:
— Слухай, пацеха мая, адну цябе я толькі маю і адну табе толькі даю раду: калі цябе пріцісьне горкая доля, калі табе будзе вельмі цяжка жыць, што і змогі ні будзя вытрываць, ні жалься нікому, нікому, хіба знойдзешь такую спрыяючую верную душу, як спрыяла і верна была для цябе душа твайго бацькі; ні знойдзешь, ідзі лепш у лес, выбяры, каторае табе спадабаіцца, дрэва, і яму аднаму, мае ты дзіцятка, душу сваю адкрывай, жаль свой вылівай.
Прайшло ні мала часу. Паехау Лявон дачкі даведацца. Выляцела Марыська с хаты, кінулася бацьку да кален; прыпала пасьля галоукай да грудзей бацькавых, але у скорасьці, як бы засароміушыся, адскочыла, спусьціла вочкі і стаіць, уся зьбялеушая, толькі губкі дрыжаць… Доуга Лявон моучкі углядауся на сваю пацеху, а пасьля памалу падыйшоу да яе і глухім, быццым ні сваім голасам, стау дапытываць:
— Цяжка?
— Ой, цяжка, татачка! — уздыхнуушы адказала дачка.
— Жалілася?
— Жалілася, — вышэптала Марыська.
— Каму?
— Бярозцы.
— А больш?
— Ні знайшла каму.
— Нясі сякеру, пакажы мне гэтае дрэва — сказау Лявон.
Хістаючыся, як маладая ад буры бярозка, ішла на перадзі Марыся, а за ею, як хмара сумны, ішоу с сякерай Лявон…
— Вось — тая, на узгорку, — здалека паказывала рукой Марыся. — Ой татачка, — жалілася яна, — якая гэта была пекная бярозка, якая гладкая! Якія пекныя былі на ей галінкі, а на галінках паунюсенька зялененькіх бліскучых лісточкау!..
Лявон маучау.
—… Татачка! што ей зрабілося? Гэта-ж цяпер лета… Чаму яна счарнела? Чаму сдрабнелі, пакорчыліся яе лісточкі? Татка!?
Лявон маучау.
—… Чаму жауцеюць гэтыя лісточкі? Бачыш, татачка лісточкі з яе ападаюць… Чаму галінкі свае яна у ніз апусьціла, быццым яны плачуць.
Ні пасьпела слова скончыць Марыська, як цяжка грукнуу па дрэві абух… Як падстреленая птушка, скокнула яна і схапіла за руку старога:
— Татачка, ні чапай!! Ні чапай, родненькі мой! — прасіла Марыся баліць… баліць…
Але Лявон, нічога ні кажучы, ізноу стукнуу абухом па дрэві: рэха ні адазвалося — стук быу глухім, як бы гэта ні па дрэві, а па зямлі стукау. Марыська стаяла водаль, заламаушы рукі, і глядзела быццым на нешта вельмі страшнае, толькі з вачей яе сыпаліся адна за адной сьлязінкі, як сыпаліся пажоукшыя лісточкі з здрагануушайся пад обухам бярэзіны… Лявон нагнууся, абчэсау каля пня кару і, адагнуушыся, са усяго маху запусьціу сякеру у бярозу і, павярнуушы тапарышча на бок, адшчапіу вялікую трэску. Дрэва заскрыпела, запішчэла, быцым стала жаліцца, як тое дзіця… а с пад Лявонавай сякеры шчэпкі ляцелі і ляцелі… Але ні доуга яму прыйшлося працаваць: нагнууся Лявон, глянуу на падсечанае мейсца, ткнуу туды тапарышчам і, адагнуушыся, глыбока уздыхнуу.
— Марыська, дзіцятка мае — дрыжачым голасам пачау Лявон, — бачыш. Гэта-ж тут усяго на палец абалоні! А там парахня, адна парахня!.. А ведаеш чаму, гаротніца мая. Ведаеш? Гэта ж твой боль, гэта ж твой жаль спарахнілі гэту бярозку, — бо ты доляй сваей жалілася ей. Древа і то спужкалося такой долі… Умірае гэта бярозка, умірае без пары, бо кожны раз, як ты пріходзіла жаліцца, ей было што раз цяжэй, а ты мае гаротнае дзіця, успомні, — ты тады мела хвіліны, падобныя да шчасьця…
І Лявон, узяушы рукамі галоуку сваей пацехі, моцна прыціснуу да сябе, а Марыська, тулючыся да бацькавых грудзей прашэптала:
— Татачка, а чамуж паміж людзей я ні знайшла каму пажаліцца.
Лявон маучау.