Як мы бачылі з агульнага агляду Эўропы, на паўднёвых паўвостравах (якіх?) нашае часткі сьвету, па берагох Міжземнага мора, пераважваюць параўнаўча маладыя зморшчавыя горы, яшчэ мала зруйнованыя ад зьменаў тэмпэратуры, мала размытыя вадой. Зрывістыя шчарбатыя пакаты высокіх гор, вострыя вярхі, апранутыя вечным сьнегам, блакітныя ледавіковыя струмені, падобныя да паснуўшых рэк, чаргуюцца з прыгожымі вазёрнымі катлінамі або нават значнымі роўнымі прасторамі ўраджайных нізін. Шпаркія рэчкі з груканьнем і гаркатаньнем сьцякаюць з гор па вузкіх цясьнінах, ствараючы вадаспады й парагі.
Клімат Паўднёвай Эўропы завецца падзваротнікавым або міжземнаморскім і адзначаецца цёплай дажджыстай зімой і сухім сьпякотным летам. Улетку дажджоў звычайна ня бывае; пыл лётае ў паветры, асядае на лістох і дадае ім шэры аднастайны выгляд; усыхаюць рэкі, гіне трава, і толькі там, дзе магчыма штучнае абвадненьне, асабліва па схілах гор ды па рэчных берагох, рунее збожжа, гародніна, сьпеюць плады. Але вось пачынаецца восень, надыходзіць зіма, настае час дажджоў. Каля палудня амаль-што кожны дзень надыходзяць хмары, выпадае буйны дождж, але хутка зноў праглядвае сонейка, зноў разыходзяцца хмары, і блішчаць нібы ўмытыя травы й дрэвы. Неба і ўзімку звычайна яснае, так што Паўднёвую, або, як яшчэ йначай завуць, Міжземнаморскую Эўропу лічаць краем вечнаяснага неба, заўсёды зіхацеючага сонца. Вельмі прыемнае ўражаньне робяць заўсёды зялёныя дрэвы Міжземнаморскай Эўропы. Каменны й корачны дубы, алейныя дрэвы, памаранцавыя ды цытрынныя гайкі грэюцца пад касулькамі паўднёвага сонца поплеч з міжземнаморскай хвояй і чорным стромкім купрэсам. На месцы павысяканых здаўна лясоў павырасталі гэтак званыя макісы — вечназялёныя хмызьнякі з ляўраў, міртаў, магноліяў і олеандраў, красуючых увясну харошымі рознакалёрнымі кветкамі. На самым поўдні, апроч таго, можа расьці нават карлавая пальма, а па самых сухіх вапняковых пакатах асталяваліся занесеныя з Амэрыкі калючыя кактусы й сталетнікі. На высокіх горах, дзе іншы раз узімку бываюсь маразы, вечназялёныя расьліны замяняюцца лясамі такіх дрэў, якія страчваюць узімку лісьце; яшчэ вышэй растуць ігластыя дрэвы; далей распасьціраюцца альпійскія лугі з рознакалёрнымі краскамі, а на самых вярхох застаюцца або голыя або пакрытыя толькі сьнегам скалы.
Насельнікі Паўднёвай Эўропы звычайна нявысокія, доўгагаловыя цёмнатварыя брунэты; параўнаўча з іншымі эўропэйцамі яны адзначаюцца рухавасьцю, бязрупатнасьцю, вясёлым норавам, любяць сьпевы ды музыку, забаўкі і ўцехі. Па рэчных далінах і наагул усюды, дзе заўсёды ёсьць прэсная вада, люднасьць жыве вельмі густа, звычайна па вялікіх вёсках. Хутары і малыя вёскі трапляюцца вельмі рэдка, хіба што ў горах, напрыклад, у Альпах, пераважна сярод тамтэйшых немцаў. Чырвоназем Паўднёвай Эўропы — даволі багатая глеба, але ўрадлівасьць яе залежыць ад паверхні, а перш за ўсё ад колькасьці вады, неабходна патрэбнай для штучнага абвадненьня зямлі. Калі няма вады, дык глеба, як у пустыні, пакрыта толькі скуднай травой, а там, дзе ёсьць вада, сеюць збожжа кіяхі, пшаніцу, часам рыс), гародніну, морву (шаўкоўніцу) і асабліва дрэвы паўднёвых пладоў ды вінаграднік. Садоўніцтва і вінаградніцтва зьяўляюцца галоўнымі заняткамі людзей. Па стромкіх горных схілах, асабліва па берагох мораў, дзе на нахіленай паверхні ня можа трымацца вада, іншы раз робяць так званыя тэрасы, пакат ператвараюць у шэраг прыступак, на якіх ужо магчыма сеяць збожжа, садзіць гародніну, дрэвы. У Альпах і Пірэнэях, дзе выпадае шмат ападкаў, па харошых і сочных лугох пасьвяць найлепшае малочнае быдла, а ў Апэнінах, Дынарах і да таго падобных вапнавых горах, дзе расьце горшая трава, трымаюць дробную жывёлу: авечак, коз. Наагул сельская гаспадарка пераважвае над іншымі заняткамі; фабрычная прамысловасьць пашыраецца вельмі марудна, а гарады зьяўляюцца хутчэй гандлёвымі, чымся прамысловымі цэнтрамі сваёй ваколіцы. У сучасны момант і гандаль, і прамысловасьць, і асьвета ў Паўднёвай Эўропе стаяць многа ніжэй, як у Паўночна-Заходняй.
Затое тутака знаходзіцца, як кажуць, калыска эўропэйскай культуры, тут ужо й тады высока стаяла гаспадарка і асьвета, калі Паўночная Эўропа нават яшчэ ня ведала ральніцтва. Да таго часу, пакуль Міжземнае мора было галоўнай морскай дарогай вядомага сьвету, пакуль яшчэ караблі не пераразалі штодзень Атлянтыку, як цяпер, да таго часу міжземнаморскія староны былі найболей багатымі, найболей магутнымі, найболей асьвечанымі ў Эўропе.
(Якія яшчэ з агляду Эўропы ведаеш асаблівасьці Паўднёва-Заходняга абшару?).
У склад Паўднёвай Эўропы ўваходзяць 4 асобныя стараны: 1) Пірэнэйскі паўвостраў, 2) Італія, 3) уклад Альпійскіх гор-зморшчаў і 4) Балканскі паўвостраў.
Прапануем да спампаваньня!