Вікікрыніцы:Проза сёння/студзень
| студзень | люты | сакавік | красавік | травень | чэрвень | |||||
| ліпень | жнівень | верасень | кастрычнік | лістапад | снежань |
Прапануем да спампаваньня!
Беларускі народ займае палажэньне, кажучы агульна, к заходу ад велікарускага, а к украінскаму—паўночна-заходняе, прадстаўляючы на сваіх крайніх граніцах мяшаные, пераходные да тых і другіх, гаворкі. На захадзе ён стыкаецца з палякамі, літоўцамі і латышамі.
Асноваю для азначэньня прыналежнасьці да беларускага племя і яго пашырэньня, як і наагул, можа служыць толькі жывая народная мова, неаддзялімая прымета беларускай народнасьці ў працягу яе многавяковага жыцьця, і пахаджэньне ад беларусаў-бацькоў. Калі асобные члены гэтай народнасьці з тых ці іншых прычын трацяць матчыную мову, яны перастаюць разумець сваю прыналежнасьць к даннаму народу. Разам з моваю яны прымаюць чужые звычаі, налогі і для свайго народу зьяўляюцца страчанымі.
Часам гэтакую-ж важную прымету народнасьці становіць рэлігія, як у жыдоў. Але беларусы ў адносінах да рэлігіі нястойкіе, і ў гэтым выпадку часткаю падобны да сваіх суседзяў (літоўцаў і палякоў-каталікоў), часткаю да сваіх бліжэйшых сваякоў (велікарусаў і ўкраінцаў-праваслаўных). Дзеля гэтага вельмі памыляюцца тые непрактычные і павярхоўные бадачы, а часам і нясумленные політыкі, каторые каталікоў -беларусаў (не гаворачых дома папольску) лічаць палякамі. Каталіцтво на беларускай тэрыторыі заміж праваслаўя зьявілося больш менш прыметна толькі па шлюбе Ягайлы з Ядвігаю (1386 г.) у XІV веку; яно значна было аслаблено у часе пашырэньня ў ХVІ-м веку протэстантызму. Трапіўшые сюды ў канцы ХVІ-га веку езуіты значна паднялі каталіцтво, асабліва сярод вяльможнага панства і часткаю сярод меськага насяленьня, але ўсё гэта былі прадстаўнікі беларускага народу і літоўцаў: палякі-колёнізатары зьявілісь на Беларусі толькі па Люблінскай вуніі (1569 г.), галоўным чынам шляхты і часткаю рамесьнікі, але, наагул, у нязначным ліку.
4 студзеня(!)
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
5 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
6 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
7 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
8 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
9 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
10 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
11 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
12 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
13 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
14 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
15 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
16 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
17 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Васількі закрасавалі… Не, не закрасавалі!
Дзе-ж ім цяпер красаваць? Холад. Зіма. Сьнег. Не закрасавалі васількі; гэта толькі перэд вачамі маімі міганулі яны. Нават не перэд вачамі, а так нейдзе: ні то ў думках, ні то ў душы, ці сэрцы? — Ня ведаю дзе. Міганулі васількі: васількі ў жыце… небо, як васількі… як васількі, вочкі… міганулі васількі і… счэзлі!..
...............
У красе нашаго жыцьця, мы любім, як красуюць васількі…
А калі паблекнуць васількі, паблекне небо, паблекне на душы, а на сэрцэ ляжэ холад; калі зямлю пакрые сьнег, а на тваю галаву бытцым сыпне шоран; калі маеш штодзенны цёмны, горкі хлеб, — тады толькі ўспомніш, што гэта — ад васількоў, ад іх красы, бо… аткрасавалі васількі…
18 студзеня(!)
Прапануем да спампаваньня!
Сталася канаючаму дужа цёмна ў вачах, і чуў ён, што сьмерць набліжаецца,—дык пачаў глядзеці ўзад, за сябе, хочучы раз ешчэ ўбачыць жыцьцё.
І праходзілі перэд яго вачамі розные твары, ціхім і доўгім радам, а кожны твор, нёс спаміны болю, або уцехі. А таго дзеля, што спаміны болю шмат перэжывалі, уміраючый думаў: не варта жалець, што твароў гэтых больш не ўбачыць.
Але раптам з грамады бліснуло да яго двое вачэй, поўных сьлёз: спазнаў іх і, адагнуўшы іншые мары, пачаў угледацца.
Былі гэта вочы старца жэбрачаго, катораму ў марозную ноч аддаў адзетак с плячэй сваіх.
І зьняў яго жаль, што ўжо апошні раз мае перэд сабой гэтых вачэй двое і што ня будзе магчы ўспамінаць іх па сьмерці…
19 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Сталася канаючаму дужа цёмна ў вачах, і чуў ён, што сьмерць набліжаецца,—дык пачаў глядзеці ўзад, за сябе, хочучы раз ешчэ ўбачыць жыцьцё.
І праходзілі перэд яго вачамі розные твары, ціхім і доўгім радам, а кожны твор, нёс спаміны болю, або уцехі. А таго дзеля, што спаміны болю шмат перэжывалі, уміраючый думаў: не варта жалець, што твароў гэтых больш не ўбачыць.
Але раптам з грамады бліснуло да яго двое вачэй, поўных сьлёз: спазнаў іх і, адагнуўшы іншые мары, пачаў угледацца.
Былі гэта вочы старца жэбрачаго, катораму ў марозную ноч аддаў адзетак с плячэй сваіх.
І зьняў яго жаль, што ўжо апошні раз мае перэд сабой гэтых вачэй двое і што ня будзе магчы ўспамінаць іх па сьмерці…
Прапануем да спампаваньня!
.jpg)
Дагэтуль беларуская літэратурная мова разьвівалася толькі паводлуг сваіх найагульне́йшых правоў, найбольш для яе́ характэрных і ад каторых яна не адступала. Шмат якія пытаньні заставаліся без адказу. Ня было аднолькавага пра́вапісу. Нічога дзіўнога. Пакінуўшы даўно парваныя і заняпаўшыя традыцыі старасьве́цкае беларушчыны, мова новага пісьменства адразу пачала буйна ўзрастаць з народнага карэньня. А народнае карэньне — яно ве́льмі багатае. І ня гле́дзячы на вялікую суцэльнасьць усяе́ беларускае мовы, яна мае, як і кожная іншая мова, колькі асобных, выразьне́й азначаных гутарак. Кожная гутарка дабівалася, каб заняць пачэснае ме́йсца ў нашым пісьменстве. Дзеля гэтага — і розныя, часта паміж сабой нязгодныя, спосабы пісаньня.
Трэба было часу, каб само жыцьцё паказала, якая гутарка мае найбольш сілы і здатнасьці на тое, каб зробіцца асновай літэратурнае мовы.
Трэба было часу, каб праявіліся ў пісьменстве ўсе́, якія толькі ёсьць у асобных гутарках, чыста беларускія асобнасьці.
Прапануем да спампаваньня!
Пасьля самых сьціслых абмяркаваньняў, Вышэйшым Царкоўным Упраўленьнем постаноўлена:
1) пазволіць Прэасьвяшчэнным Беларускіх эпархій (Літоўскай, Гарадзенскай, Менскай, Магілеўскай, Полацкай і др.), у выпадку паступленьня ад большасьці парахіян прозьбаў аб ужываньні беларускай мовы у так званым дадатковым богаслужэньні, ў пропаведзях, катэхізацыі і др., пазваляць у тых храмах карыстацца беларускай мовай.
і 2) прапанаваць Прэасьвяшчэнным тых-жа эпархій прыступіць, калі акажацца магчымым, да выданьня на беларускай мове пропаведзяў, богагласьнікаў і Новага Завету.
Што датычэ пажаданьня Ураду Беларускай Народнай Рэспублікі аб замешчаньні біскупскіх катэдраў у Беларусі асобамі, валадаючымі беларускай мовай, то ўцелаісьціць даннае пажаданьня ўжо цяпер не прадстаўляецца магчымым, бо прышлося-бы без павінных прычын змесціць некаторых біскупаў, якія, хоць і не валадаюць беларускай мовай, але з пажыткам працуюць дзеля праваслаўнай справы у Беларусі. Але у той-жа час, прызнаючы паказанае пажаданьне справядлівым, Вышэйшае Цэркоўнае Упраўленьне пастанавіла мець гэтае пажаданьне на ўвазе пры ўсіх пасьледуючых зьмешчэньнях архірэйскіх катэдр у Беларускіх эпархіях.
22 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Мігдалаў і разынак сагіб? Вінагрозьдзя з Кабулю? Ці каня? Удалы канюга! Сагіб сам пабачыць, калі толькі паглядзіць. Яму ўсяго трынадцаць гадоў, тры месяцы, сагіб; ён гуляе ў качалку, ходзіць ў хамуце і пад дамскім сядлом і… — сьвяты Куршад і благаслаўлёныя імамы, то-ж гэта, сам сагіб! Сэрца маё раздулася і вочы мае цешацца. Хай ніколі ты не зазнаеш зьнямогі! Як сьцюдзёная вада ў Тыраху, так спазор на прыяцеля ў далёкай старане. Але што ты робіш у гэтым праклятым краю, на поўдзень ад Дэлі? Сагіб — ты ведаешь-жа прыказку: „Мужчыны-адступнікі, а жанкі—блудніцы“. Ты атрымаў загад? Ага! Загад ёсьць загад толькі датуль, дакуль у чалавека замала сілы, каб непаслухаць яго. О, брат мой; о, дружа мой, мы ў добры час сустрэліся! Ці добра ў цябе на сэрцы, ці здароў ты целам і як маецца твой дом? У шчасьлівы дзень мы ізноў сустрэліся абодвы.
Я павінен ісьці з табой? Вяліка твая ласкавасьць. Ці знойдуцца-ж тут загарадкі для коней? У мяне тры кані, трокі і хлапец канюх. Акром таго не забудзься, што паліція тут лічыць мяне канакрадам. Што ведаюць гэты банкарты аб канакрадах?! Ці памятаеш ты часы ў Пэшавары, калі Камал астукаўся ў вароты Джумруда — ну й прайдоха-ж быў ён — і вывёў коні палкоўнікавых ўсіх, ў адну ноч! Кемал цяпер памёр, але яго пляменік заняўся яго талентам, і коні будуць яшчэ прападаць, калі Кібэрскія стражнікі ня будуць больш чоўкімі.
23 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Наша мэта адрадзіць нашу культуру, нашу мову, наш народ; — гэта кожны з нашых чытачоў ведае, але кудой дарога? Вось-жэ, ідучы да адраджэньня усяго беларускаго роду і яго культуры, павінен кожны з нас падняцца да шырокаго культурнаго жыцьця душой і целам. Кожны беларус з асобна гэта часць нашаго народу, і з гэтых асобных часцей складзецца народ.
Беларускі народ, як і кожная жывая істота, як кожны іншы народ, можэ развівацца, можэ разрастацца, красаваць, але гэтак сама можэ і выраджацць, слабець, гібець і марнець паволі. Быў час калі беларускі народ развіваўся і красаваў, але краскі памарозілі марозы. Сумна. Але калі хто гібее, то гібее не без прычыны. Прычына ўпадку нашаго ў тым, што калісь нашы краскі, нашу інтэлігенцію замарозілі марозы і змялі віхры. І цяпер прыйшоў час ізноў нам выдаць свае краскі. С каранеў, с пня нашаго пашлі сокі ў верх: наша весна прыйшла, народ пачаў будзіцца з векавечнаго сну і бяздольля. На нас і на ўсіх, хто жыве ў часе вясвы народу. ляжыць вялікі атказ перад гісторыей, перад патомнымі пакаленьнямі нашымі. Ці нашы дзеці і ўнукі кінуць на нашы магілы камень, ці с пашанай будуць памінаць нашэ імя—ад нас гэта цяпер залежыць.
24 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Слова, гэта ня умоўны знак для выражэньня мысьлі, але мастацкі абраз, вызваны найжывейшымі пачуваньнямі, якія прырода і жыцьцё выклікалі ў первабытным чалавеку. Яно знаходзіцца ў цесным зьвязку з народным бытам, яго сьветаглядам, гісторыяй, звычаямі і абычаямі, а дзеля гэтага мова ёсьць вялікай нацыянальнай легендай і скарбніцай, сьвятой спадчынай, каторая пераходзіць з пакаленьня ў пакаленьне, з дзядоў, на ўнукаў. Ўвесь сьветагляд і паэзія нашых прадзедаў замыкаліся ў мове. Кождае слова было легендай-пагудкай, мітам; было поўнае зьместу і паэзіі: бо міт асновываўся на легендзе, а легенда замыкалася ў слове. Слова ёсьць творчасьцю ўсяго народу; формы слова шліфаваліся многімі пакаленьнямі і сталецьцямі, пакуль сталіся тым, чым яны сягоньня ёсьць.
Гэтую цэльнасьць і гармонію народнага слова парушыла чужая граматнасьць і чужыя панаваньні над народам. Прычым граматнасьць наагул ўжывае слова толькі як знадабьбя для перадачы мысьлі, злашча прыйшоўшая да нас хрысьціянская граматнасьць, якая сьвядома старалася зацерці зьмест народных слоў чужымі словамі, запазычанымі ад другіх народаў, для выражэньня новых хрысціянскіх паняцьцяў, або словамі, перакладзенымі з чужых моў, ўложаныя ў якія паняцьці ня мелі ўжо нічога супольнага з народным сьветаглядам.
25 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Беларусы сталіся мэтай да зневаг і здзекоў.
Сьвядомы Беларус у Беларусі, як вораг ў няволі, туляецца пад градам наруглівых слоў і стрэламі непрыязных поглядоў.
Зневажаюць чужынцы, зневажаюць і свае родные браты.
Мы сталіся вечным жыдам тулягай, катораму німа нідзе прыстанішча, нідзе супакою, нідзе прыхільнаго, ласкаваго, слова.
Ешчэ пакуль Беларус — нямы раб, яму спакойна пазваляюць быць ўючнай скацінай і карміцца крошкамі разам с псамі.
Нават ласкавы бываюць: пазваляюць лізаць сабе рукі і выціраць чалом брудные боты на нагах іхніх.
Але калі Беларус пачувае ў душы сваей Божу іскру і сіліцца глянуць на сонцэ — о, горэ яму!
На вуліцах, на торжышчах і крыжавых дарогах будуць тыцкаць у яго пальцамі, аплююць, асьмяюць, закідаюць гразёй,—выссуць кроў с пад сэрца…
26 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Нядзеляю у аднэй з вёсак Піншчыны Панас і Тарас, седзячы на прызьбі, гутарылі аб тым, якія дзе жывуць людзі і аб іх звычаях і парадках.
— А ведаеш што? — кажа Панас, — Гэта, што мы тут гаворымо і аб чым баюць старыя людзі, мо і няпраўда. А каб даведацца, як запраўды жывуць людзі на белым сьвеце, лепш во́ што мы зрабем. Дзеці ў нас абодвых дарослыя, з гаспадаркай уходаюцца, могуць ужо абыйсьціся і бяз нашай рады. Мы ўжо адсеяліся, і цяпер якраз такая пара, што нам усё роўна няма чаго рабіць, а коні ў нас таксама ёсьць гуляшчыя, — дык, чым церціся па цянькох, паедзем лепш у белы сьвет паглядзець, як людзі жывуць.
Праўду кажаш, кум, — згадзіўся Тарас, — едзьмо! Толькі зараз-жа трэба і зьбірацца, каб да касьбы і жніўя пасьпець зьвярнуцца да хаты.
Сказана — зробляна.
Разыйшоўшыся па хатах, Панас і Тарас зараз-жа загадалі сваім бабам рашчыніць хлеб і прыгатаваць на аўторак усё патрэбнае ў дарогу.
27 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Нядзеляю у аднэй з вёсак Піншчыны Панас і Тарас, седзячы на прызьбі, гутарылі аб тым, якія дзе жывуць людзі і аб іх звычаях і парадках.
— А ведаеш што? — кажа Панас, — Гэта, што мы тут гаворымо і аб чым баюць старыя людзі, мо і няпраўда. А каб даведацца, як запраўды жывуць людзі на белым сьвеце, лепш во́ што мы зрабем. Дзеці ў нас абодвых дарослыя, з гаспадаркай уходаюцца, могуць ужо абыйсьціся і бяз нашай рады. Мы ўжо адсеяліся, і цяпер якраз такая пара, што нам усё роўна няма чаго рабіць, а коні ў нас таксама ёсьць гуляшчыя, — дык, чым церціся па цянькох, паедзем лепш у белы сьвет паглядзець, як людзі жывуць.
Праўду кажаш, кум, — згадзіўся Тарас, — едзьмо! Толькі зараз-жа трэба і зьбірацца, каб да касьбы і жніўя пасьпець зьвярнуцца да хаты.
Сказана — зробляна.
Разыйшоўшыся па хатах, Панас і Тарас зараз-жа загадалі сваім бабам рашчыніць хлеб і прыгатаваць на аўторак усё патрэбнае ў дарогу.
28 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Нядзеляю у аднэй з вёсак Піншчыны Панас і Тарас, седзячы на прызьбі, гутарылі аб тым, якія дзе жывуць людзі і аб іх звычаях і парадках.
— А ведаеш што? — кажа Панас, — Гэта, што мы тут гаворымо і аб чым баюць старыя людзі, мо і няпраўда. А каб даведацца, як запраўды жывуць людзі на белым сьвеце, лепш во́ што мы зрабем. Дзеці ў нас абодвых дарослыя, з гаспадаркай уходаюцца, могуць ужо абыйсьціся і бяз нашай рады. Мы ўжо адсеяліся, і цяпер якраз такая пара, што нам усё роўна няма чаго рабіць, а коні ў нас таксама ёсьць гуляшчыя, — дык, чым церціся па цянькох, паедзем лепш у белы сьвет паглядзець, як людзі жывуць.
Праўду кажаш, кум, — згадзіўся Тарас, — едзьмо! Толькі зараз-жа трэба і зьбірацца, каб да касьбы і жніўя пасьпець зьвярнуцца да хаты.
Сказана — зробляна.
Разыйшоўшыся па хатах, Панас і Тарас зараз-жа загадалі сваім бабам рашчыніць хлеб і прыгатаваць на аўторак усё патрэбнае ў дарогу.
29 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Жыцьцё — гэта вечнае змаганьне. У гэтым змаганьні, ў тэй вайне сусьветнай слабые — гінуць, моцные — перэважываюць. Што не мае даволі сіл да жыцьця — прападае.
У сьвеці расьлін і зьвяроў бачым цікавае з’яўленьне: сьмерць часовую, летарґічны сон. Перад прыходам зімы, каторая зніштажае ўсё кволае і слабое, расьліны і іншые жывые стварэньня заміраюць — бытцым хочуць ашукаць праўдзівую, вечную сьмерць, якую нясуць марозы і сьцюжа. Але с першымі вясеньнімі павевамі схаванае ў іх жыцьцё будзіцца нанова, каб праз летні час яны маглі спаўняць ізноў сваё назначэньне: умацовываць далей свой род, свой ґатунак, паддзержываць жыцьцё на зямлі.
Нешта падобнае бывае і з народамі. У безупыннай вайне перэмагаюць слабейшых. Калі ў іх нехват сілы, каб іскру жыцьця хоць таёмна перэхаваць у сабе, — яны гінуць вечнай сьмерцьцю; але часьцей іх сьмерць — гэта толькі сьмерць для вока, непраўдзівая: яна падобна на зімовую сьпячку у прыродзі. Здаецца, бытцым народ перэд навалай бед прыкінуўся мёртвым зумысьля, каб, ашукаўшы сваіх ворагаў, перэхаваць лягчэй жывую і чыстую душу да лепшых часоў. А як настане дзень васкрэсеньня, з бязмерной сілай ідзе народ тварыць новае жыцьцё, нясучы ўсе скарбы національнай душы ў дар чэлавечэству.
30 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Нядзеляю у аднэй з вёсак Піншчыны Панас і Тарас, седзячы на прызьбі, гутарылі аб тым, якія дзе жывуць людзі і аб іх звычаях і парадках.
— А ведаеш што? — кажа Панас, — Гэта, што мы тут гаворымо і аб чым баюць старыя людзі, мо і няпраўда. А каб даведацца, як запраўды жывуць людзі на белым сьвеце, лепш во́ што мы зрабем. Дзеці ў нас абодвых дарослыя, з гаспадаркай уходаюцца, могуць ужо абыйсьціся і бяз нашай рады. Мы ўжо адсеяліся, і цяпер якраз такая пара, што нам усё роўна няма чаго рабіць, а коні ў нас таксама ёсьць гуляшчыя, — дык, чым церціся па цянькох, паедзем лепш у белы сьвет паглядзець, як людзі жывуць.
Праўду кажаш, кум, — згадзіўся Тарас, — едзьмо! Толькі зараз-жа трэба і зьбірацца, каб да касьбы і жніўя пасьпець зьвярнуцца да хаты.
Сказана — зробляна.
Разыйшоўшыся па хатах, Панас і Тарас зараз-жа загадалі сваім бабам рашчыніць хлеб і прыгатаваць на аўторак усё патрэбнае ў дарогу.
31 студзеня
Прапануем да спампаваньня!
Нядзеляю у аднэй з вёсак Піншчыны Панас і Тарас, седзячы на прызьбі, гутарылі аб тым, якія дзе жывуць людзі і аб іх звычаях і парадках.
— А ведаеш што? — кажа Панас, — Гэта, што мы тут гаворымо і аб чым баюць старыя людзі, мо і няпраўда. А каб даведацца, як запраўды жывуць людзі на белым сьвеце, лепш во́ што мы зрабем. Дзеці ў нас абодвых дарослыя, з гаспадаркай уходаюцца, могуць ужо абыйсьціся і бяз нашай рады. Мы ўжо адсеяліся, і цяпер якраз такая пара, што нам усё роўна няма чаго рабіць, а коні ў нас таксама ёсьць гуляшчыя, — дык, чым церціся па цянькох, паедзем лепш у белы сьвет паглядзець, як людзі жывуць.
Праўду кажаш, кум, — згадзіўся Тарас, — едзьмо! Толькі зараз-жа трэба і зьбірацца, каб да касьбы і жніўя пасьпець зьвярнуцца да хаты.
Сказана — зробляна.
Разыйшоўшыся па хатах, Панас і Тарас зараз-жа загадалі сваім бабам рашчыніць хлеб і прыгатаваць на аўторак усё патрэбнае ў дарогу.